Grudzień 1970 na Wybrzeżu - przyczyny, ofiary, skutki (znaczenie)

Władysław Gomułka był uważany przez swoich partyjnych towarzyszy za osobę oddaną idei komunizmu i względnie kompetentną, a przy tym posiadającą znaczne zaufanie społeczne, ze względu na to, że w czasach stalinowskich był prześladowany za „liberalne” poglądy. Stąd też początek jego rządów jako I sekretarza to okres, kiedy posiadał on jeszcze duży kredyt zaufania. Już wkrótce okazało się jednak, że Gomułka stawia idee komunistyczne ponad wszystko i rządzi w bardzo apodyktyczny, „sztywny” sposób. Nie podobało się to zarówno społeczeństwu, liczącemu na  dłuższy okres „odwilży” politycznej i zwiększenie poziomu życia, jak również towarzyszom partyjnym, którzy chcieli odsunąć ekipę Gomułki od władzy.

Tuż przed świętami Bożego Narodzenia 1970 roku robotnicy w Gdańsku i innych wielkich miastach Pomorza dowiedzieli się o znacznej podwyżce cen mięsa i innych artykułów żywnościowych, co obudziło znaczne rozgoryczenie wśród ludności. Stłumione przez lata niezadowolenie z rządów Gomułki dało teraz wyraz i niespodziewanie wybuchło, doprowadzając do fali strajków praktycznie na całej północy kraju. Strajkowały wielkie zakłady w Gdańsku, Szczecinie, Elblągu, z czasem do protestów przyłączyły się również wielkie zakłady z centralnej części Polski.

Gomułka postanowił, że strajki należy zdusić siłą, stąd też nakazał wojsku i milicji wkroczenie do akcji i stłumienie zamieszek za wszelką cenę. W rezultacie tej decyzji doszło do tragedii. W wielu miejscach siły porządkowe otworzyły ogień do demonstrujących, padli zabici i ranni, w tym Zbyszek Godlewski, młody chłopak, pierwowzór dla postaci Janka Wiśniewskiego. Masakra doprowadziła do stłumienia rozruchów, ale jednocześnie spowodowała szok w społeczeństwie. Ekipa Gomułki całkowicie się skompromitowała. Okazję do obalenia I sekretarza wykorzystała grupa młodych działaczy partyjnych, z Edwardem Gierkiem na czele. Gomułka został wysłany na „urlop”, w trakcie którego wybrano nowego sekretarza, Edwarda Gierka. Udało mu się uspokoić sytuację obietnicami poprawy poziomu życia i zapobiegnięciu dalszym podwyżkom. Sytuacja chwilowo unormowała się.