Czerwiec 1976 - geneza, przebieg, konsewkencje. Radom - Ursus - Płock

Począwszy od roku 1970 i przejęcia władzy przez ekipę Edwarda Gierka, PRL wkroczył w okres względnego rozwoju i stabilizacji. "Dekada gierkowska" charakteryzowała się, przynajmniej w pierwszych pięciu latach, szybką poprawą warunków życia, wzrostem jego komfortu i dostępności towarów. Już wkrótce jednak okazało się, że dobrobyt ów jest efektem pożyczek zagranicznych i że nie może być utrzymany przez dłuższy czas.

W roku 1975 stało się jasne, że państwo musi wprowadzić drastyczne podwyżki i cięcia budżetowe, które odbiją się na poziomie życia i na pewno wywołają niezadowolenie społeczne. Stąd też zwlekano z decyzją o ogłoszeniu podwyżek aż do ostatniej niemal chwili. Oficjalnie komunikat o wzroście cen urzędowych został wyemitowany 24.06.1976 roku.

Ogłoszenie podwyżek wywołało ogromne niezadowolenie wśród społeczeństwa, rozczarowanego załamaniem się "polityki dobrobytu" Gierka. Szczególnie ostro zareagowano w dużych ośrodkach przemysłowych, gdzie podwyżki miały uderzyć najbardziej. Począwszy od 25 czerwca, zamieszki objęły szereg dużych miast polskich, z Radomiem, Ursusem i Płockiem na czele. Szczególnie ciężko prezentowała się sytuacja w Radomiu, gdzie doszło do licznych dewastacji i serii kradzieży.

Władza była przygotowana na rozruchy, jako że liczono się z nimi od początku. Stąd też od pierwszych dni strajków rozpoczęto aktywne ich zwalczanie. Wprowadzono "kordon informacyjny", przez co wiadomości o strajkach nie przenikały do prasy. Nauczona doświadczeniami roku 1970, władza ludowa nie wydawała pozwolenia na użycie broni ostrej, aby nie tworzyć męczenników. Ostatecznie do 30 czerwca sytuacja w większości kraju była opanowana.

Władze PRL były zmuszone zawiesić na jakiś czas podwyżki na towary, co odbiło się jednak negatywnie na ekonomii państwa. Przez miasta uczestniczące w strajku przeszła fala jawnych i ukrytych represji - aresztowania, obniżki pensji, likwidacja niezależności (Ursus został wcielony w obręb administracyjny Warszawy) czy wreszcie utrata pracy z "wilczym biletem". Owe represje spowodowały reakcję w postaci powołania w roku 1976 Komitetu Obrony Robotnika (KOR), walczącego z represjami. Ekipa Gierka doznała pierwszego poważnego wstrząsu.