List 34 i inne - geneza, opis, znaczenie

List otwarty stał się po 1956 roku jedną z najpopularniejszych form protestu intelektualistów wobec poczynań komunistycznej władzy, która rażąco naruszała prawa obywatelskie w Polsce Ludowej. Zwyczajowe nazwy owych listów pochodzą od liczby ich sygnatariuszy. Chronologicznie dokumentami tymi były:

List 34

List protestujący przeciwko zaostrzeniom cenzury, która po krótkim okresie liberalizacji w okresie październikowej odwilży zaczęła przybierać na sile. Protest został złożony na ręce premiera Józefa Cyrankiewicza 14 marca 1964 roku przez Antoniego Słonimskiego, który napisał również jego tekst. Został on podpisany przez wybitnych polskich intelektualistów, między innymi Jerzego Andrzejewskiego, Władysława Tatarkiewicza, Jerzego Turowicza czy Artura Sandauera.

List 15

Protest wybitnych intelektualistów w sprawie sytuacji Polonii w ZSRR, został on napisany w 1974 roku i złożony na ręce wicepremiera Józefa Tejchmy, a podpisali go Zygmunt Mycielski, Edward Lipiński, Antoni Słonimski, Tadeusz Konwicki, Kazimierz Brandys, Andrzej Szczypiorski, Tadeusz Nowakowski, Zbigniew Herbert, ks. Jan Zieja, Wiktor Woroszylski, Włodzimierz Zonn, Jan Nepomucen Miller, Jacek Bocheński, Andrzej Kijowski, Zofia Małynicz.

List 59

Protest intelektualistów przeciwko planowanym przez komunistyczne władze zmianom w Konstytucji PRL, napisany na przełomie 1975 i 1976 roku. Kontrowersje budził przede wszystkim zapis o wieczystym sojuszu Polski ze Związkiem Radzieckim. Podpisali go między innymi Zbigniew Herbert, Anna Kamieńska, Andrzej Drawicz, Stanisław Barańczak, Leszek Kołakowski, Jacek Kuroń czy Ryszard Krynicki.

List 14

Protest prawników i naukowców przeciwko represjom stosowanym przez władze PRL wobec uczestników strajków w czerwcu 1976 roku. Jego pomysłodawcą był Jan Olszewski, natomiast sygnatariusze to generał Mieczysław Boruta- Spiechowicz, Ludwik Cohn, Jakub Karpiński, Stefan Kisielewski, Edward Lipiński, Józef Rybicki, Władysław Siła – Nowicki, Stanisław Szczuka, Wojciech Ziembiński.

Memoriał 101

Protest przeciwko zmianom w Konstytucji PRL, rozszerzona wersja listu 59, która została przedłożona, kiedy władze nie zareagowały na poprzedni list, ani też na oficjalny sprzeciw episkopatu Polski. Autorem tekstu był Jerzy Andrzejewski. Sygnatariusze dokumentu stali się następnie obiektem ataków i szykan ze strony władzy.

List 44

List złożony w sejmie w 1982 roku w okresie stanu wojennego, podpisany przez przedstawicieli różnych zawodów, będący sprzeciwem wobec szykanowania działaczy NSZZ Solidarność (aresztowania, internowania, pozbawiania pracy).

Polecamy również:

  • Wybory parlamentarne 1989 w Polsce

    Pierwsze częściowo wolne wybory w Polsce powojennej odbyły się 4 i 18 czerwca 1989 roku jako następstwo postanowień Okrągłego Stołu. Dzięki innym decyzjom podjętym w trakcie obrad państwo straciło monopol w dziedzinie mediów, dlatego opozycja mogła prezentować swój program wyborczy w telewizji, w... Więcej »

  • Obrady Okrągłego Stołu - najważniejsze informacje

    Obrady Okrągłego Stołu były wynikiem szeregu zmian, do jakich doszło w Polsce w ciągu całej dekady lat 80. Geneza tego wydarzenia sięga więc sierpnia 1980 roku i powstania NSZZ Solidarność, której pomimo wprowadzenia stanu wojennego 13 grudnia 1980 roku komunistom nie udało się zniszczyć. Związek został... Więcej »

  • Stan wojenny w Polsce - najważniejsze informacje

    Stan wojenny został wprowadzony w Polsce w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 roku. Bezpośrednią przyczyną jego ogłoszenia była próba zniszczenia NSZZ Solidarność, która na mocy porozumień sierpniowych z 1980 roku została uznana za legalny związek zawodowy, a w ciągu roku poparcie dla niej zadeklarowało... Więcej »

  • Solidarność - powstanie, historia, znaczenie

    NSZZ Solidarność była pierwszym niezależnym, legalnym związkiem zawodowym w komunistycznej Polsce, który został założony na mocy porozumień sierpniowych z 1980 roku pomiędzy rządem PRL-u a Komitetami Strajkowymi w Gdańsku, Szczecinie, Jastrzębiu-Zdroju i w Dąbrowie Górniczej. Związek ten w przeciągu... Więcej »

  • Sierpień 1980 - przyczyny, przebieg, skutki

    Geneza polskiego sierpnia 1980 roku sięga połowy lat 70, a dokładnie przełomu 1975 i 1976 roku. Pierwsza data to próba wprowadzenia zmian do Konstytucji PRL, która spotkała się z dużym protestem intelektualistów (Memoriał 101). Czerwiec 1976 roku to z kolei czas strajków... Więcej »

Komentarze (0)
Wynik działania 1 + 5 =
Ostatnio komentowane
• 2025-03-08 02:40:40
cycki lubie
• 2025-03-05 14:35:07
bardzo to działanie łatwe
• 2025-03-03 13:00:02
Jest nad czym myśleć. PEŁEN POZYTYW.
• 2025-03-02 12:32:53
pozdro mika
• 2025-02-24 20:08:01