Chińska Republika Ludowa - powstanie, system polityczny, historia

W roku 1949 , po trwającej od połowy lat 30. wojnie prowadzonej przeciwko republikanom, później zaś również Japończykom, komuniści chińscy zdołali ostatecznie przejąć władzę w Państwie Środka. Kluczową postacią chińskiego komunizmu był Mao Zedong, będący głównym przywódcą i ideologiem partii. Rozpoczął on wprowadzanie w Chinach własnej wersji komunizmu, nazywanej maoizmem.

Pierwsze lata panowania Mao to okres załamania się chińskiej gospodarki, spowodowany zarówno zniszczeniami wojennymi, jak i fatalnymi, podejmowanymi bez żadnego zastanowienia „reformami” produkcji i rolnictwa. Szacuje się, że łączna liczba ofiar głodu, represji politycznych i złych decyzji gospodarczych może nawet przekraczać liczbę ofiar Stalina. Obiecywany przez komunistów „Wielki Skok”, czyli dogonienie gospodarki państw Zachodu, przyniósł wręcz odwrotne skutki.

Klęska polityki „Wielkiego Skoku” spowodowała znaczny spadek poparcia wobec Mao i zagroziła jego pozycji jako niepodzielnemu „władcy”. Stąd też ten, aby wzmocnić swoją władzę, oparł się na młodych pokoleniach komunistów chińskich, którzy pod jego przewodnictwem mieli oczyścić Chiny z niepożądanych elementów. Tzw. „rewolucja kulturalna” spowodowała  nie tylko śmierć wielu intelektualistów i przeciwników Mao, ale i niepowetowane straty dla chińskiej kultury. Mao zaczął również oddzielać się od polityki prowadzonej przez ZSRR, zajmując stanowisko pośrednie, pomiędzy Związkiem Radzieckim a USA (tzw. polityka pingpongowa).

Aż do śmierci Mao Zedonga system polityczny Chin przypominał czasy stalinowskie w ZSRR, gdzie kluczową władzę w państwie sprawował dyktator i skupiona w Partii grupa jego współpracowników. Sytuacja zaczęła zmieniać się po śmierci wodza Chin. Władze komunistyczne były zmuszone do zduszenia różnorakich wystąpień przeciwko nomenklaturze partyjnej i zwolenników reform (głośnym echem obiła się zwłaszcza sprawa masakry protestujących na Placu Niebiańskim w Pekinie w roku 1989), jednakże udało im się zachować władzę. Komuniści chińscy obserwowali jednak równoległe wydarzenia a ZSRR i widzieli zarówno niewydolność systemu komunistycznego, jak i niebezpieczeństwa „głasnosti”. Nowy przywódca komunistów,  Deng  Xiaoping, rządzący w dziesięcioleciu 1978-1989 postanowił znaleźć dla swojego kraju nową drogę. Stąd też niezwykle ciekawe reformy, przeprowadzone  w latach  80. Formalnie rzecz biorąc komuniści chińscy nadal zachowali władzę w państwie i ciągle podtrzymują ideały socjalizmu. Jednakże pozwolenie na wpuszczenie obcego kapitału do Chin i ograniczonych reform gospodarczych znacznie przyśpieszyły rozwój i wzmocniły chińską gospodarkę, która stała się swoistym „zapleczem produkcyjnym” dla zachodnich firm. Chiny stały się unikalnym stadium pośrednim pomiędzy państwem komunistycznym i kapitalistycznym, utrzymując ten stan do dzisiaj.