Stosunki chińsko-radzieckie od lat 60. XX wieku

Aż do roku 1953 Chiny były powszechnie uważane za kolejny kraj zdominowany przez wpływy ZSRR i znajdujący się całkowicie w jego strefie wpływów. Sytuacja ta zmieniła się jednak wraz ze śmiercią Józefa Stalina. Mao Zedong i chińscy komuniści opierali większą część „swojej” wersji komunizmu na sposobie rządów stalinowskich – a więc rządów „twardej ręki” i używania aparatu represji. „Odwilż” Chruszczowa została uznana za „zdradę” i przejaw słabości. Chińczycy podważali też naczelną rolę ZSRR w bloku państw komunistycznych, uważając się za równorzędny jego element. Stanowisko to było nie do zaakceptowania przez ZSRR. Stąd też znaczne ochłodzenie stosunków między mocarstwami. W pismach chińskich pojawiały się coraz częstsze artykuły krytykujące radziecką odmianę komunizmu, w rewanżu dochodziło do podobnego rodzaju działań ZSRR. Na początku lat 60. blok komunistyczny podzielił się w zasadzie na dwa wewnętrzne ugrupowania – strefę wpływów radzieckich i chińskich, rywalizujące zarówno ze sobą, jak i z USA.

Znakiem wzrastającej niezależności Chin od ZSRR była seria konfliktów granicznych nad rzeką Ussuri w roku 1969, dotycząca terenów spornych między tymi państwami. W szczytowych momentach nad Ussuri dochodziło do regularnych bitew, z użyciem ciężkiej broni i sprzętu pancernego. Mimo że sytuacja nie doprowadziła do wojny, stosunki między państwami pogorszyły się jeszcze bardziej.

Świadom zagrożenia płynącego ze strony dawnego sojusznika Mao Zedong podjął decyzję o bezprecedensowym kroku, jakim było nawiązanie szerokiej współpracy z USA. Oczywiście spotkało się to z natychmiastową, pozytywną odpowiedzią USA. Od roku 1971   aż do upadku ZSRR Chiny prowadziły tzw. „dyplomację pingpongową” (nazwa wzięła się od zaproszenia do Chin amerykańskiej ekipy sportowej tenisa stołowego w 1971 roku – pierwszej oficjalnej wizyty Amerykanów w Chinach po utworzeniu ChRL) - starały się zachowywać neutralność w światowej rywalizacji potęg, jednakże wyrażając swoje poparcie dla strony, która w danym momencie wydawała się wygrywać wyścig zbrojeń. Symbolem owej gry była wizyta prezydenta USA Richarda Nixona w Chinach, w roku 1972. Ta polityka pozwoliła Chinom na znacznie łatwiejszą asymilację ze światem zachodnim i czerpanie korzyści z wymiany technologicznej zarówno z Sowietami, jak i USA.