Sytuacja i przemiany polityczne w ZSRR po śmierci Stalina

5 marca 1953 roku, jak podawały oficjalne organy prasy sowieckiej i innych krajów wschodnich, „przestało bić serce wielkiego wodza postępowej ludzkości”. Śmierć dyktatora zahamowała rozpoczynającą się nową falę czystek w aparacie partyjnym, które miały prawdopodobnie być wstępem do zbrojnej konfrontacji z Zachodem – III wojny światowej. W całym bloku komunistycznym rozpoczęły się krótkotrwałe, ale intensywne obchody żałoby po Stalinie, tymczasem zaś na Kremlu rozpoczęła się walka o władzę.

Już na samym początku uformowały się trzy silne stronnictwa, z których każde liczyło na to, że uda im się przeforsować swojego kandydata na następcę Stalina. Ławrientij Beria, najbliższy współpracownik Stalina i szef służb specjalnych, był współodpowiedzialny za przeprowadzenie czystek w latach 30. i posiadał silną pozycję na Kremlu, kontrolując złowrogie KGB. Jego przeciwnikiem był Nikita Chruszczow, reprezentujący w tym wypadku interesy aparatu partyjnego i szeregowych jego członków. Trzecią siłą stała się armia, która przyjęła postawę wyczekującą.

Niestety, ze względu na ilość zakulisowych działań i starć nie wiemy dokładnie, jak wyglądał proces wewnętrznych targów i zmian sojuszy pomiędzy trzema frakcjami, mający wyłonić nowego przywódcę ZSRR. Faktem jest, że w pewnym momencie Beria, uważany początkowo za faworyta, został niespodziewanie aresztowany dzięki sojuszowi armii i partii, po czym skazany na śmierć i rozstrzelany. Ostatecznie władzę w państwie, po niemal trzyletniej cichej walce, objął Nikita Chruszczow.

W 1956 roku, podczas XX Zjazdu KPZR, Nikita Chruszczow zdecydował się na niezwykły krok, jakim było odczytanie tajnego referatu „o kulcie jednostki”. Chruszczow potępiał w nim działania swojego poprzednika, oskarżając go o szereg „błędów i wypaczeń”, które jedynie szkodziły ZSRR. Przemówienie to było sygnałem do serii reform w krajach satelickich, jak również samym ZSRR. Doszło do złagodzenia ideologicznego trzymania się myśli komunistycznej, rehabilitacji i amnestii dla części więźniów politycznych i wyraźnego zmniejszenia terroru politycznego. Niestety, zmiany te, mimo że niewątpliwie polepszyły warunki życia w bloku wschodnim, nie zmieniły samej istoty systemu. ZSRR dalej dążyło do budowy utopijnego komunizmu i toczyło rywalizację z Zachodem, znaną jako Zimną Wojnę.

Polecamy również:

  • Nikita Chruszczow - biografia, polityka

    Nikita Siergiejewicz Chruszczow urodził się 15 kwietnia 1894 roku w Kalinówce, na terenie Imperium Rosyjskiego. Pochodził z biednej chłopskiej rodziny, zajmującej się pracą na roli. Stąd też otrzymał jedynie najbardziej podstawowe, czteroletnie wykształcenie. W młodości imał się różnych prac... Więcej »

  • Odwilż po śmierci Stalina - historia

    W  marcu 1953 roku doszło do dawno wyczekiwanego przez wielu ludzi wydarzenia – zmarł Józef Stalin, przywódca ZSRR. Tuż po jego śmierci przez cały blok wschodni przelała się fala oficjalnie manifestowanej żałoby i żalu za „umiłowanym przywódcą proletariatu”. W praktyce... Więcej »

  • Powstanie węgierskie (1956) - przyczyny, przebieg, skutki. Inwazja ZSRR na Węgry

    Odwilż postalinowska, która nastąpiła po śmierci dyktatora w roku 1953, wyzwoliła w wielu miejscach skumulowane dotąd pokłady niechęci i oporu wobec ustroju komunistycznego. Nasilające się niepokoje dotknęły przede wszystkim kraje „demokracji ludowej”, czyli państwa Europy Wschodniej,... Więcej »

Komentarze (2)
Wynik działania 2 + 3 =
nie ma nazwyyy
2023-01-30 16:00:09
", które miały prawdopodobnie być wstępem do zbrojnej konfrontacji z Zachodem – III wojny światowej" 3 wojny światowej to jeszcze nie było xd
nie ma
2022-01-05 08:03:43
ok
Ostatnio komentowane
Głupota w tekście! Janusz i Agnieszka się nie związali, bo byli bardzo bliskim kuzynos...
• 2024-10-27 17:40:49
Super
• 2024-10-21 17:09:20
Bardzo trudne.
• 2024-10-21 13:31:17
Dziękuję za krótką acz treściwą syntezę :)
• 2024-09-24 21:14:03
Dodajmy, że było to również ostatnie powstanie wendyjskie (słowiańskie) na terenie N...
• 2024-09-04 21:32:33