Encyklopedyści francuscy w oświeceniu - kim byli, historia, założenia

Okres Oświecenia charakteryzował się szeregiem przemian zarówno społecznych, religijnych, jak i intelektualnych. Była to epoka, podczas której doszło do rozwoju wielu nowych pomysłów oraz idei, opartych na szeroko rozumianym ludzkim rozumie. Doszło wówczas do powstania różnego rodzaju kompendiów, które miały na celu podsumowanie dotychczasowego stanu wiedzy oraz prezentację nowych teorii i rozwiązań z różnych dziedzin nauki.

Już w XVII wieku Francuzi wydawali różnego rodzaju encyklopedyczne kompendia, takie, jak „Grand dictionaire historique” autorstwa Louisa Moreri w 1674 roku. Tego typu wielkie słowniki  powstawały nie tylko we Francji, ale również w Szwajcarii, czy Niemczech.

U podstaw „Wielkiej Encyklopedii Francuskiej” (Encyclopédie, ou dictionnaire raisonné des sciences, des arts et des métiers) leżało niepowodzenie przedsięwzięcia, które miało na celu przetłumaczenie na francuski dzieła Ephraima Chambersa - „Cyclopaedia”. W 1745 roku paryski księgarz André François Le Breton (1708-1779)  zaangażował tłumaczów do dzieła Chambersa, jednak wskutek nieporozumień nie doszło do realizacji zamierzonego projektu. Zamiast tego zdecydowano by dokonać pewnego rodzaju przeróbki angielskiego dzieła.

16 października 1747 roku Le Breton podpisał umowę na stworzenie encyklopedii z Denisem Diderotem (1713-1784) oraz Jeanem Le Rond d’Alembertem (1717-1783). Pierwszy tom „Encyklopedii...” wydano w 1751 roku. Spotkał się on z bardzo ostrą krytyką środowisk kościelnych, a w szczególności jezuitów. Natomiast po ukazaniu się tomu drugiego w 1752 roku zakazano na mocy królewskiego dekretu wydawania kolejnych tomów oraz wycofanie z obiegu tego już wydanego.

W 1759 roku redakcję „Encyklopedii...”  spotkały kolejne trudności, a były to: dekret parlamentu paryskiego o konieczności dodatkowej cenzury, ponowny królewski zakaz rozpowszechniania dzieła oraz potępienie „Encyklopedii...” przez papieża Klemensa XIII (1693-1769). Mimo to drukowano dalsze tomy w ukryciu, jednak po zniesieniu zakonu jezuitów we Francji wznowiono oficjalne wydawanie dzieła. W sumie wydano 35 tomów „Encyklopedii...”, które zawierały łącznie 71819 haseł. Ostatni z tomów wydano w 1765 roku.

Mianem encyklopedystów nazywa się ogół autorów, którzy tworzyli „Wielką Encyklopedię Francuską”. Zaliczamy do nich między innymi takich twórców, jak:
Jean le Rond d'Alembert (1717-1783);
Denis Diderot (1713-1784);
André François Le Breton (1708-1779);
Étienne de Condillac (1715-1780);
Charles Louis de Montesquie (1689-1755)
Jean-Jacques Rousseau (1712-1778)
Voltaire (1694-1778)