Cywilizacja i postęp według Rousseau
Rousseau był zagorzałym przeciwnikiem cywilizacji, w swojej pierwszej rozprawie pisał:
(…) Usuńcie ten nieszczęsny postęp, zabierzcie nasze błędy i nałogi, zabierzcie wytwory cywilizacji, a wszystko będzie dobre (…).
Zdanie to dobrze streszcza jego poglądy na postęp. W przekonaniu Rousseau człowiek jest z natury dobrą i szlachetną istotą – pisał o tzw. „szlachetnym dzikusie” – ale wytwory cywilizacji mają na niego degenerujący wpływ. Dlatego Rousseau głosił powrót do natury. Sam uważał się za ostatniego człowieka, którego świat nie zdołał ostatecznie zepsuć. W imię powrotu do natury głosił wyższość uczuć płynących z serca nad konwenansem towarzyskim.
W „Discours sur l'origine de l'inégalit parmi les hommes” opowiadał się przeciwko prawu własności:
.
Krytykował też ustrój monarchiczny jako sprzeczny z naturą. Jego zdaniem suwerenność ludu gwarantuje tylko dobrowolna umowa społeczna. W późniejszych pracach negatywnie wyrażał się także o teatrze, widząc w nim tylko narzędzie zgorszenia.
W ogóle sztuka, literatura czy nauka zdaniem Rousseau są wrogami dobra. Postęp, kultura, normy społeczne tłumią naturalny instynkt dobra, jaki znajduje się w każdym człowieku.