Czyngis-chan – Pochodzenie
Temudżyn (1155 – 1227) był synem Jesugeja Baatura, dowódcy jednej z mongolskich ord oraz prawnukiem pierwszego chana mongolskiego Kabuł – chana. Jego ojciec został zabity kiedy Temudżyn miał dziewięć lat, prawdopodobnie przez jednego z członków wrogiego plemienia. Już jako trzynastolatek przejął przywództwo w ordzie.
W trakcie jednego z najazdów nieprzyjacielskiego plemienia został wzięty do niewoli. Po ucieczce, Temudżyn zawarł przymierze z Torgułem – przywódcą innego plemienia. Rozpoczął się wówczas okres krwawych starć pomiędzy poszczególnymi plemionami mongolskimi. Za sprawą swoich sukcesów Temudżynowi udaje się w roku 1206 zjednoczyć wszystkie pozostałe plemiona. W tym samym roku obwołano go Czyngis – chanem.
W przysiędze ułożonej po ogłoszeniu Tomudżyna chanem, zaraz po najważniejszym punkcie – prowadzenia wojen, było zdobywanie kolejnych kobiet dla wodza. Z tego też względu, w toku rozwoju Imperium Mongolskiego, Czyngis – chan poślubił wiele kobiet oraz prawdopodobnie posiadał przy tym dużą liczbę dzieci. Jednak tylko synowie z małżeństwa z Borte, jego pierwszą żoną, zostali uznani za jego spadkobierców. Do dziedziców władzy po wielkich chanie należeli Dżoczi, Czagataj, Ugedej oraz Tołuj.
Czyngis-chan – Imperium Mongolskie
Czyngis – chan swoje podboje rozpoczął od Chin, które podbił w latach 1211 – 1216. Między rokiem 1219 a 1224 zajmuje imperium szacha Chorozemu. Po zajęciu tych obszarów, Mongołowie zrównali Chorozem z Ziemią. Następnie – jeszcze w roku 1223, wielki chan rozbija wojska ruskie pod Kałką. W chwili, gdy jego armia atakowała Ruś, Czyngis – chan wyprawił się na Afganistan i kolejno do północnych Indii.
Po swoich zwycięstwach Czyngis – chan władał imperium, w którego skład wchodziły północe Chiny, znaczna część Azji Środkowej, południowa Syberia oraz część Zakaukazia. Oprócz tego w skład państwa wchodziła Mongolia właściwa, a stolicą było miasto – Karakorum.
W roku 1225 – po okresie podbojów i stworzenia imperium, wielki chan wrócił do Mongolii, gdzie zmarł dwa lata później. Jeszcze przed śmiercią podzielił swoje państwo na cztery części – Złotą Ordę, Ilchanat, Ułus Czagataja oraz Wielki Chanat. Jego następcy kontynuowali rozpoczęte przez niego podboje.
Swoje zwycięstwa Czyngis – chan oprał przede wszystkim na bezwzględnie posłusznej i oddanej wobec chana armii. Oparta była na dziesiątkowym systemie wojskowym, żelaznej dyscyplinie oraz znakomitym współdziałaniu podczas walk.
W kwestiach zarządzania podbitymi terenami, Czyngis – chan posiadał również wiele talentów organizacyjnych. Twórca imperium Mongolskiego był przede wszystkim tolerancyjny wobec innych wyznań – religii. Poza tym na podbitych obszarach pozostawiał dotychczasową administracje pod kontrolą namiestników mongolskich. Ponadto sprawne organizowanie państwem oparł na rozkazach pisemnych – sieć dróg i szlaków pocztowych ułatwiająca zarządzanie imperium.