W XII w. na terenach dzisiejszej Mongolii, Mandżurii oraz południowo – wschodniej Syberii, rozpoczęły się wśród plemion mongolskich zmiany w kwestiach społecznych. Ostatecznemu rozkładowi uległ ustrój rodowy, a na czele ówczesnego społeczeństwa wysunęły się rodziny. Jednostki te, z biegiem czasu zdobyły wysoką pozycję, podporządkowując sobie biedniejszych od siebie członków rodu. Efektem tych zmian, było uformowanie się nowego typu wspólnot o charakterze militarnym – ord. Te ostanie natomiast łączyły się w plemiona, na czele których stawali wodzowie z nieograniczoną nad współplemieńcami władzą – Chanowie.
Państwo zorganizowane przez jednego z wodzów plemiennych – Temudżina, w roku 1206, było właśnie takim tworem. Po zjednoczeniu licznych plemion mongolskich przyjął on tytuł Czyngis – chana, czyli wielkiego chana. Jego zdolności militarne, przywódcze oraz organizacyjne pozwoliły mu na stworzenie zdyscyplinowanej, bezwzględnie oddanej wodzowi armii. Dzięki niej wielki chan mógł z sukcesami rozpocząć – w toku polityki ekspansyjnej, budowę swojego imperium.
Na początku do państwa wielkiego chana przyłączyli się dobrowolnie Ujgurzy (lud turecki) w roku 1209. Następnie, w tym samym roku, Mongołowie zaatakowali Tangutów. Ci ostatni byli koczowniczym ludem pochodzącym prawdopodobnie z Tybetu. Na terenach dzisiejszych Chin założyli tanguckie państwo – Xixia. Po pierwszym najeździe Czyngis – chana zawarli oni sojusz Mongołami. Jednak w roku 1227 ich kraj został przez niego ostatecznie zniszczony.
W roku 1211 Mongolska armia zaatakowała Chiny. W przeciągu kampanii trwającej praktycznie jedenaście lat wielki chan zajął Pekin (1215), narzucił swoje zwierzchnictwo nad większością obszarów, a po powrocie do Mongolii w roku 1216 przywiózł ze sobą ogromne łupy. W Chinach zostawił część swojej armii, a z państw środka wywiózł wielu wykształconych osób, które w późniejszym okresie niejednokrotnie wpłynęły na oblicze imperium wielkiego chana.
W czasie trwania walk w Chinach, równocześnie prowadzono kampanie w Turkiestanie. Prawdopodobnie właśnie w tracie jej trwania, pojawiła się idea uzależnienia od Czyngis – chana wszystkich ludów pochodzenia tureckiego. Stąd też pewnie wziął się konflikt chana z bogatym Chorozemem, Czyngis – chan podbił go między rokiem 1219 a 1224. Imperium szacha Chorozemu obejmowało wówczas obszary Rosji i Azji Centralnej. Po zajęciu tych terenów przez armie mongolską, zostały one zrównane z ziemią.
W roku 1223 wielki chan zadał straszną klęskę siłom koalicji książąt ruskich nad rzeką Kałką. W czasie, gdy armia Czyngis – chana atakowała Ruś, on sam wyruszył na podbój Afganistanu oraz północnych Indii. Po wszystkich swoich podbojach, władca Mongołów władał imperium rozciągającym się od Morza Czarnego, aż po Ocean Spokojny. Czyngis – chan wrócił do Mongolii w roku 1225, gdzie zmarł dwa lata później. Przed śmiercią podzielił stworzone przez siebie imperium między swoich synów.