III część „Dziadów” jest z pewnością dramatem romantycznym i narodowym. O takiej klasyfikacji utworu decyduje jego struktura i charakter poruszanej problematyki. Romantyczność i narodowość tekstu ujawniają się na wielu jego poziomach: kompozycyjnym, stylistycznym, na płaszczyźnie postaci, a także tematyki.
Problematyka narodowa
III część „Dziadów” w odróżnieniu od pozostałych części utworu skupia się wokół problematyki narodowej. Główną ramą tematyczną dramatu jest proces Filomatów i Filaretów z 1823 roku, który urasta do rangi wielkiej paraboli losu Polaków. Mickiewicz poszerza pole widzenia o sceny takie, jak „Salon warszawski” i „Bal u Senatora”, dzięki czemu tworzy rozbudowaną diagnozę polskiego społeczeństwa. Pokazuje różnorodność postaw Polaków wobec caratu. Jedni, jak np. Doktor czy „towarzystwo stolikowe” z salonu warszawskiego są konformistami i zależy im jedynie na wygodnym ustawieniu się w nowym systemie. Inni natomiast, przede wszystkim przedstawiciele młodego pokolenia nie mogą pogodzić się z utratą niepodległości, ale też ze zbrodniczymi zapędami zaborczej władzy.
III część „Dziadów” obnaża bowiem fałsz i okrucieństwo caratu, który posługuje się prowokacją i represjami