W roku 1613 nowym carem Rosji został zaledwie 16 – letni Michał Romanow. Nowy władca zapoczątkował dynastię Romanowów władającą aż do abdykacji ostatniego przedstawiciela w roku 1917. Nowy car musiał przede wszystkim na początku swoich rządów uporać się z dwoma problemami – wojną z Polską oraz Szwecją. Dochodziło do tego również opanowanie ciężkiej sytuacji wewnętrznej kraju, spowodowanej okresem wielkiej smuty. Tylko po zajęciu się tymi kwestiami można było myśleć o stabilizacji państwa.
Podjęto jeszcze jedną wyprawę na Moskwę w celu osadzenia na tronie carskim Władysława IV. Kampania rozpoczęta w roku 1617, pomimo kilku sukcesów strony polskiej, nie przyniosła spodziewanych efektów. Okres dziesięcioletniej wojny zakończy rozjem zawarty na początku roku 1619 w Dywilinie. Na jego mocy strona polska uzyskała kilka nabytków terytorialnych – Smoleńsk oraz ziemie siewierską i czernichowską. Jednak nawet wówczas Władysław nie zrzekł się pretensji do korony carskiej.
Natomiast działania wojenne rozpoczęła również Szwecja za panowania Gustawa Adolfa w roku 1614. Jednak działania Szwedów na obszarze Rosji nie przynosiły żadnych rezultatów. Ostatecznie zawarto rozjem w roku 1617 w Stobłowie. Na jego mocy strona moskiewska odzyskała wcześniej zajęty przez Szwecje Nowogród, zachowując jednocześnie przylegającą do Zatoki Fińskiej – Ingrię.
Z biegiem czasu udało się nowej władzy centralnej opanować chaos panujący praktycznie na całym terytorium Rosji. Uporano się z bandami grabiącymi miasta, przy czym coraz lepiej zaczynały funkcjonować władze lokalne. Po częściowym opanowaniu sytuacji wewnętrznej oraz zawarciu dwóch rozejmów z Polską oraz Szwecją, można mówić o zakończeniu tragicznego okresu jakim była wielka smuta.
W tym też czasie na dużą skalę rozpoczęto kolonizowanie obszarów Syberii. W pierwszej połowie XVII w. powstawały liczne miasta na tych terenach. Początkowo funkcjonowały jako punkty obronne, jednak wkrótce zamieniały się w ośrodki mieszkalne – w roku 1601 Mangazeja nad Tazem, w roku 1605 Tomsk, w roku 1618 Jenisiejsk, a w roku 1628 Krasnojarsk.
Na lata 1632 – 1634 przypada kolejna wojna z Polską. Strona rosyjska rozpoczęła ją po śmierci Zygmunta III Wazy. Walki toczyły się ze zmiennym szczęściem i ostatecznie zawarto pokój wieczysty w Polanowie. Wówczas poza potwierdzeniem ustaleń z rozejmu w Diwilinie, Władysław IV zrzekł się praw do tronu carskiego, uznając przy tym oficjalnie Michała Romanowa za jedynego władcę rosyjskiego.
Jeszcze w okresie wielkiej smuty Rosja nie popadła w konflikt z Turcją, pomimo najazdów Kozaków na obszary chana krymskiego. Jednak z tego też powodu ani Turcy ani Tatarzy nie chcieli wziąć udziału w wojnie przeciwko Rzeczpospolitej – powołując się na napady kozackie. W roku 1637 Kozacy dońscy zdobyli twierdzę, na której zależało również Rosji – Azow. W końcu jednak nawet Kozacy zdali sobie sprawę, iż nie będą w stanie samodzielnie utrzymać twierdzy – zwrócili się do Moskwy o pomoc. Car jednak nie zamierzał mieszać się do konfliktu i ostatecznie nakazał opuszczenia Azowa.