Iwan III Srogi – Pochodzenie
Wasyl II Ślepy – zwany również ciemnym, był wielkim księciem moskiewskim w latach 1425 – 1462. W Moskwie w roku 1433 ożenił się z córką księcia małojarosławskiego – Marią. Z tego związku urodziło się ośmioro dzieci, w tym również syn Iwan. Ten ostatni nazwany był Srogim bądź też Wielkim. Pochodził z dynastii Rurykowiczów, władzę przejął w roku 1462 po śmierci swojego ojca.
Iwan III Srogi – właściwie Iwan Wasiljewicz, urodził się w Moskwie w roku 1440. Był wielkim księciem moskiewskim w latach 1462 – 1505. Iwan Srogi był dwukrotnie żonaty. Jego pierwszą żoną została Maria Twerska. Z tego związku urodził mu się syn – Iwan Iwanowicz zwany młodszym.
Jednak żona zmarła już w roku 1467, a syn zginął w niewyjaśnionych okolicznościach w roku 1490. Drugą żoną Iwana Wasiljewicza została pochodząca z dynastii Paleologów – Zofia. Z tego związku urodziło się władcy moskiewskiemu trójka dzieci – Wasyl III, Andrzej oraz Helena Moskiewska. Ta ostatnia była w późniejszych latach wielką księżną Litwy oraz tytularną królową Polski.
Szczególne znaczenie symboliczne miał drugi związek małżeński Iwana. Zofia była bowiem bratanicą ostatniego władzy Bizancjum. Moskwa wówczas uznała się za spadkobiercę tradycji cesarzy bizantyjskich. W efekcie przyjęto ceremoniał oraz wzory bizantyjskie, a sam Iwan zaczął używać tytułu cara. Uczeni zakonnicy ruscy zaczęli ponadto lansować teorię Moskwy jako trzeciego Rzymu.
Stąd też Iwan otrzymał swój przydomek Srogi. Jednak nie miało się to odnosić do tyrani czy też brutalnych praktyk, ale do wszystkich przymiotów związanych z carem oraz jego władzy i pozycji w kraju. Jeszcze za życia Iwana nazywano go również Sprawiedliwym – przydomek ten był wykorzystany w pismach urzędowych, a czasem również Wielkim – ze względu na dokonania oraz istotne wydarzenia z okresu jego panowania.
Iwan III Srogi – Lata panowania
W czasie panowania Iwana III zakończył się proces tworzenia scentralizowanego państwa rosyjskiego. Czterdzieści lat panowania zostało uwieńczone przekształceniem księstwa moskiewskiego w największe państwo w ówczesnej Europie. Iwan III Srogi przyłączył w okresie swoich rządów księstwa jarosławskie oraz rostowskie, następnie w roku 1478 republikański Nowogród Wielki i w latach 1484 – 1485 ostatecznie również Twer.
W roku 1480 Iwanowi udało się zrzucić zwierzchność tatarską nad Wielkim Księstwem Moskiewskim – niepowodzenie wielkiej wyprawy władcy Złotej Ordy chana Achmata na Moskwę.
Car Iwan III pomimo, iż uważał siebie za samowładcę, w sprawach państwowych radził z Dumą Bojarską. W jej skład wchodzili wówczas kniaziowie i bojarzy oraz wyżsi urzędnicy dworscy. W niektórych przypadkach – dotyczących spraw wielkiej wagi, władca moskiewski zwoływał sobór ziemski. Ten ostatni złożony był z przedstawicieli bojarstwa, duchowieństwa i miast.
Centralizacja kraju wymagała sprawnego zarządzania państwem. Od połowy XV w. powstawały w tym celu urzędy państwowe – prikazy. Urzędy te były nadworne oraz państwowe. Kraj był podzielony na wielkie okręgi – ujazdy, składające się ze stanów i włości. Poza tym na polecenie Iwana III Srogiego został opracowany w roku 1497 kodeks prawny – Sudiebnik. Przewidywał surowe kary, w szczególności w zakresie prawa karnego.
W roku 1493 Iwan koronował swojego wnuka Dymitra (syn Iwana Iwanowicza) jako swego następcę. Po raz pierwszy do koronacji użyto tzw. czapki Monomach, od tego momentu symbolu władzy monarchów rosyjskich. Pod koniec życia Iwan zmienił zdanie, głównie za sprawą swojej drugiej żony. Następcą został jego syn – Wasyl III.