Rozdrobnienie państwa stworzonego przez Karola Wielkiego nastąpiło w praktyce już w połowie IX w.. Państwo Franków zamieniło się wówczas w konglomerat ziem znajdujących się w posiadaniu feudałów. Każdy z tych obszarów stanowił w praktycznie niezależne małe państwo, nad którym zwierzchność sprawował senior. Ten z kolei zawierał umowę z miejscowym możnowładcą np. hrabią. W takiej sytuacji ów wasal stawał się niejednokrotnie władcą zarządzającym określonymi włościami.
W okresie anarchii politycznej oraz licznych wojen w państwie stworzonym przez Karola Wielkiego, ugruntował się typ więzi między seniorem, a wasalem gdzie ten pierwszy nadawał majątek ziemski wasalowi – lenno.
Ceremonia zawarcia swoistej umowy między seniorem i wasalem – zawiązanie stosunku lennego, miała określony charakter. Wasal na kolanach przed seniorem składał przed nim swoje złożone dłonie, poddając się tym samym jego władzy. Następnie senior podnosił go i całował w usta. Po zakończeniu hołdu wasal składał przysięgę wierności na Ewangelię. Senior wówczas wręczał wasalowi specjalny symbol nadania dóbr – włócznie bądź chorągiew.
Druga część ceremonii nosiła nazwę inwestytury – nadaniu lenna. Uroczystość miała charakter czysto osobisty, między dwoma określonym osobami. W przypadku śmierci seniora czy też wasala, kontrakt lenny tracił swoją ważność.
Zobowiązania wasala, których obiecywał przestrzegać podczas hołdu, dzieliły się na nakazy oraz zakazy. Nakazy stanowiły – pomoc i radę. Pierwszy z nich rozumiano przede wszystkim jako pomoc zbrojną, a tylko w wyjątkowo rzadkich sytuacjach jako materialną. Rada natomiast odnosiła się do obecności danego wasala na dworze seniora, zasiadanie w jego radzie oraz uczestniczenie w sądach.
W kwestii zakazów sprowadzone zostały do jednego ogólnego punktu – nie wolno było wasalowi szkodzić w jakikolwiek sposób seniorowi. Z drugiej strony senior zobowiązywał się do zapewnienia wasalowi zgodnego z prawem, spokojnego korzystania z nadanego lenna. Obydwie strony w przypadku nie dotrzymania swoich zobowiązań mogły zerwać stosunek lenny.
Przedmiotem układu między seniorem, a wasalem było lenno (beneficjum). Pierwszy z nich utrzymywał do niego własność substancji – własność naga, a drugi z kolei otrzymywał prawo użytkowania. W takiej sytuacji lenno było przykładem własności podzielonej.
Źródła:
T. Manteuffel. Historia Powszechna, Średniowiecze. Warszawa 1994. Wyd. PWN.
H. Manikowska, J. Tazbirowa. Historia Średniowiecze. Warszawa 1998. Wyd. WSP.