Osiągnięcia i reformy Katarzyny II w Rosji

Katarzyna II dała się poznać Rosji jako władczyni silna, bezwzględna, ale jednocześnie wybitnie utalentowana. Miała ona też na pewno wizję państwa, którą konsekwentnie realizowała – chciała ona doprowadzić do przekształcenia Rosji w duchu absolutyzmu oświeconego, z osobą władcy jako postaci dominującej w państwie, ale działającej na jego korzyść.

Założenia te w pełni sprawdziły się w polityce zagranicznej Katarzyny, która odniosła na tym polu wiele sukcesów. Rozszerzyła ona swoje państwo, w czasie wojen z Turcją zajmując m.in. Krym i likwidując znienawidzony Chanat Krymski. Rozpoczęła intensywną kolonizację Syberii i Azji Środkowej, używając do tego celu zarówno ochotników, jak również skazańców i różnego rodzaju wichrzycieli. Przez całe panowanie starała się utrzymać Rzeczpospolitą Obojga Narodów pod swoją kuratelą i faktyczną kontrolą, a kiedy stawało się to coraz bardziej problematyczne – doprowadziła do jej rozbiorów i likwidacji, zajmując większą część ziem. Mimo swojej niechęci do Prus, utrzymywała z nimi sojusz i dobre stosunki, ze względu na korzyści polityczne, jakie z niego płynęły. W polityce zagranicznej kierowała nią zawsze chłodna kalkulacja.

W polityce wewnętrznej  caryca opierała się na szlachcie, wydając m.in. przywilej z 1785 roku, potwierdzający panowanie panów nad chłopami, potwierdzający dziedziczenie szlachectwa i wprowadzający jej powiatowe zjazdy. Zatrzymała ona też prawa wydane przez jej męża, Piotra III, a dotyczące sekularyzacji dóbr kościoła prawosławnego (później doszło do sekularyzacji części dóbr, jednakże okrężną drogą). Za czasów Katarzyny doszło do ostatecznego przeniesienia stolicy z Moskwy do Petersburga (1772). Doszło również do nowego podziału administracyjnego Rosji – powstało 50 guberni, które z  kolei zostały podzielone na powiaty. Miało to ułatwiać zarządzanie ogromnym państwem. Caryca starała się wzmocnić rodzimy handel i rolnictwo, wspierała rozwój manufaktur, była też wielką zwolenniczką zwiększenia dochodu z wydobycia surowców mineralnych, osiągając na tym polu znaczne sukcesy. Doszło też do zmian w sądownictwie. Utworzono Izbę Karną i Izbę Cywilną do spraw niższego szczebla. Stworzono oddzielne organy sądowe dla szlachty, mieszczan i chłopów. Oprócz tego znacznie rozbudowano system szkolnictwa, tworząc m.in. szkoły ludowe  i pierwszą w Rosji szkołę górniczą.

Katarzyna II dokończyła dzieła Piotra I Wielkiego, przekształcając Rosję z peryferyjnego państwa na wschodzie Europy, jakim była jeszcze w XVII wieku, w potęgę na skalę europejską, z którą musieli liczyć się sąsiedzi.