Jak można zdefiniować werteryzm? Jaka jest jego geneza i istota? W jakich dziełach znajdziemy przykłady postaw werterycznych? Powtórz z nami swoją wiedzę!
Werteryzm - geneza
Werteryzm to zjawisko wywodzące się z powieści epistolarnej Johana Wolfganga Goethego pt. „Cierpienia młodego Wertera”. Określenie owego prądu pochodzi od nazwiska głównego bohatera utworu. Powieść ta wywarła ogromny wpływ na rozwój europejskiego romantyzmu, a także na postawę młodych ludzi i modę.
Istota werteryzmu
Werteryzm - definicja
Według „Słownika terminów literackich” werteryzm to:
wzór przeżywania świata i zachowań utrwalony w literaturze i obyczajowości końca XVIII w. i 1. ćwierci XIX w.
Cechy werteryzmu
Najważniejszą cechą werteryzmu jest bardzo silnie rozbudowana uczuciowość, bliska wzorcom sentymentalnym. Ponadto istotny składnik tej postawy stanowi skrajna koncentracja na sobie, granicząca z egocentryzmem. Ważne jest też poczucie samotności i skłonność do filozoficznej refleksyjności. Cechami zaliczanymi do werteryzmu są również niepoprawne marzycielstwo, subiektywne podejście do rzeczywistości i buntowniczy stosunek do świata. Bohater werteryczny jest opętany przez zgubną dla siebie romantyczną miłość, której obiekt stanowi najczęściej nieosiągalna dla niego kobieta.
Jeden z ważniejszych wyróżników tej postawy to również silny pesymizm odczuwany jako tak zwany „Weltschmerz”, czyli „ból istnienia”. Doprowadza on bohatera do załamania psychicznego i samobójczej śmierci. Odebranie sobie życia jest tu traktowane jako metoda wyzwolenia z ograniczeń i cierpień, na jakie świat skazuje jednostkę. Można więc powiedzieć, że werteryzm odnosi się do typu bohatera niejednoznacznego. Z jednej strony można w jego przypadku mówić o specyficznej „chorobie romantycznej”, która doprowadza go do śmierci, a z drugiej mamy tu do czynienia ze skrajnym pragnieniem wolności.
Werteryzm - przykłady dzieł („werteriady”)
W literaturze światowej werteryzm odnajdujemy w dziele Jacobiego „Waldemar”, Johanna M. Millera „Siegwart” czy Ugo Foscolo „Listy Jakuba Ortis”.
Polskie wcielenie werteryzmu przyjmuje postać powieści sentymentalnych, ale także utworów romantycznych. Postawę taką odnajdujemy u Gustawa z III części „Dziadów” lub Kordiana.