Powstanie warszawskie - przyczyny, przebieg, skutki

Powstanie warszawskie - przyczyny

Kiedy ZSRR dołączył do koalicji antyniemieckiej, jasne stało się, iż wyzwolenie Polski przyjdzie właśnie ze Wschodu. Jednak postępowanie Stalina i jego stosunek do dawnego sąsiada pozwalał przypuszczać, że państwo oswobodzone przez Rosję nie będzie w pełni autonomiczne ani nie pozostanie w przedwojennych granicach. W czasie konferencji teherańskiej (28 listopada – 1 grudnia 1943) przywódcy Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych oraz ZSRR granicę pomiędzy terytoriami Polski i Rosji wzdłuż tzw. Linii Curzona. Warto zaznaczyć, iż decyzja ta w żaden sposób nie była konsultowana z rządem RP na uchodźstwie.

Konferencja w Teheranie
Konferencja w Teheranie. Tzw. Wielka Trójka, od lewej: J. Stalin, F. Roosevelt, W. Churchill

 

Oswobadzające ziemie polskie, Armia Czerwona bardzo często współdziałała z Armią Krajową, mając wielki udział w wypieraniu kolejnych niemieckich oddziałów. Z czasem, gdy przeciwnik zaczął stanowić coraz mniejsze zagrożenie, grupy polskich żołnierzy były rozbrajane i aresztowane przez NKWD. Następnie stawiano przed nimi ultimatum, w myśl którego mogli wstąpić do Armii Czerwonej lub zostać zesłani w głąb Rosji.

W obliczu tak trudnej sytuacji podjęto decyzję o rozpoczęciu powstania w stolicy. Miało ono zwrócić uwagę świata na trudną sytuację, w jakiej znaleźli się Polacy. Dnia 31 lipca 1944 r. ustanowiono, iż zryw rozpocznie się następnego dnia o 17. Po latach generał Tadeusz „Bór” Komorowski o powstaniu mówił w ten sposób:

(…) chodziło o walkę stolicy, która reprezentuje całość i dalszą sprawę: przez zajęcie Warszawy przed zajęciem jej przez Rosjan musiała się Rosja zdecydować aut: albo uznać nas, albo siłą złamać na oczach świata (…).

Powstanie warszawskie - przebieg

Po stronie polskiej do walki stanęło ok. 47 500 żołnierzy. Nie były to oddziały tak dobrze wyszkolone jak wojska niemieckie. Słabą stroną powstańców było także uzbrojenie – na wyposażeniu mieli głównie broń ręczną, nie dysponowali skutecznym orężem przeciwpancernym. Po stronie niemieckiej walczyło ok. 27 000 jednostek, którymi dowodził Obergruppenführer Erich von dem Bach-Zalewski (przybył do Warszawy najprawdopodobniej 5 sierpnia).

Dnia 1 sierpnia o 17.00 miała miejsce tzw. godzina „W”, czyli moment rozpoczęcia powstania. Jednak do walki nie przystąpili wszyscy żołnierze walczący po stronie polskiej, gdyż ze względu na skrócony czas mobilizacji niektórzy z nich nie dotarli w odpowiednie miejsca lub nie zdobyli pełnego uzbrojenia. Szacunki wykazują, iż pierwszego dnia powstania walczyło ich od 1500 do 3500. W dodatku sytuację utrudniał fakt, że Niemcy dowiedzieli się o planach AK od konfidentów, toteż byli przygotowani na zryw.

Pierwszy dzień powstania warszawskiego nie przyniósł wielkich triumfów. Walczącym udało się opanować m.in.: elektrownię na Powiślu, magazyny na Stawkach, areszt śledczy przy ul. Daniłowiczowskiej. Niemożliwe okazało się jednak przejęcie znaczących punktów strategicznych – mostów i dworców kolejowych.

Sytuacja powstańców po pierwszym dniu była ciężka, lecz dzięki pomocy mieszkańców Warszawy (budowanie barykad itp.) udało się podbudować morale walczących. Kolejne godziny przyniosły następne natarcia. W posiadaniu powstańców znalazły się m.in.: gmach Państwowej Wytwórni Papierów Wartościowych, Bank Polski, gmach Poczty Głównej w Śródmieściu oraz Dworzec Pocztowy. Jednakże już 4 sierpnia dowódcy powstania musieli nieco wstrzymać ofensywę – zaczęło brakować amunicji.

Początkowym planem III Rzeszy, który miał prędko stłumić opór, było podjęcie decyzji o przeprowadzeniu nalotów dywanowych (stał za tym sam Hitler). Okazało się jednak, iż taki sposób działania jest niemożliwy, ponieważ w mieście wciąż znajdowało

Polecamy również:

  • Atak Niemiec na Polskę i kampania wrześniowa - przebieg i skutki

    Terytorialne zakusy III Rzeszy na wschodzie wiązały się ze chęcią utworzenia w tym regionie przestrzeni życiowej dla narodu niemieckiego. W niemieckiej silnie rasistowskiej ideologii Słowianie zajmowali miejsce rasy służalczej, pracującej dla dobra Aryjczyków. Więcej »

  • Zbrodnia katyńska

    Dnia 17 września 1939 r. Armia Czerwona wkroczyła na teren Polski, co – chociaż do końca maskowane chęcią pomocy mniejszościom białoruskiej i ukraińskiej – stanowiło realizację założeń paktu Ribbentrop-Mołotow. Zgodnie z tym porozumieniem, III Rzesza i ZSRR zagwarantowały sobie podział ziem najechanego... Więcej »

  • Likwidacja i powstanie w getcie warszawskim

    Proces otaczania murami dzielnicy żydowskiej w Warszawie rozpoczął się 1 kwietnia 1940 r. Utworzenie getta miało miejsce dopiero 2 października 1940 r., a już 16 listopada zostało ono całkowicie zamknięte (nie istniała możliwość opuszczania jego terenu). Powierzchnia warszawskiego getta wynosiła 3km2. Jego granice... Więcej »

  • Polskie Państwo Podziemne - zadania, znaczenie i opis

    Mianem Polskiego Państwa Podziemnego określa się tajne struktury państwa polskiego, które istniały w czasie II wojny światowej i podlegały Rządowi RP na uchodźstwie. Termin ten po raz pierwszy użyty został w „Biuletynie Informacyjnym” (był to tygodnik konspiracyjny wydawany w latach 1939-1944 w... Więcej »

  • Szare Szeregi - historia, działalność i znaczenie

    W czasie okupacji ziem polskich przez armię III Rzeszy każda para rąk walczących w obronie ojczyzny miała wielkie znaczenie. Do akcji przystąpili także harcerze, którzy działali pod kryptonimem Szare Szeregi (cały Związek Harcerstwa Polskiego przyjął ten pseudonim). Więcej »

Komentarze (0)
Wynik działania 5 + 5 =
  • Najnowsze
  • Losowe
Ostatnio komentowane
ie fainid i nalepiei
• 2023-12-02 12:13:26
Ko
• 2023-12-02 10:38:34
Łatfe
• 2023-12-02 09:41:43
a.....
• 2023-12-01 09:03:43
Prosze
• 2023-11-30 20:33:57