Władysław Szpilman - biografia

Władysław Szpilman jest obecnie jednym z najbardziej rozpoznawalnych i słynnych symboli zarówno Holokaustu, jak i II wojny światowej, głównie ze względu na popularny film „Pianista”, nakręcony na podstawie jego wspomnień. Często zapomina się przy tym o jego karierze muzycznej i o tym, że był jednym z wybitnych polskich pianistów i kompozytorów.

Władysław Szpilman urodził się 5 grudnia 1911 roku w Sosnowcu , na terenie Imperium Rosyjskiego. Pochodził z rodziny żydowskiej, mówiącej jednak po polsku, mimo braku pełnej asymilacji. Już w młodości odkryto jego muzykalność i dosyć duże uzdolnienia artystyczne. Początkowo uczył się w warszawskich szkołach muzycznych, by między 1931 a 1933 rokiem wyjechać do Berlina, do słynnej Akademii Sztuk, gdzie miał kontakty z najważniejszymi i najsłynniejszymi muzykami Europy. Jego kariera zagraniczna została jednak przerwana dojściem Hitlera do władzy i narastającą niechęcią do Żydów. Orientując się, że nie ma szans na dalsze kontynuowanie kariery w III Rzeszy, Szpilman wrócił do Polski, gdzie związał się z Polskim Radiem. Jego koncerty były nadawane i słuchane na całym terytorium II Rzeczpospolitej.

Po wybuchu II wojny światowej jego koncert był ostatnią audycją Polskiego Radia we wrześniu 1939 roku (23.09.1939 r.). Po zajęciu Warszawy przez Niemców Szpilman i jego rodzina zostali zamknięci w getcie warszawskim, gdzie muzyk dorabiał grając w nielicznych otwartych lokalach. W getcie przebywał do roku 1943, kiedy tu, w zasadzie tuż przed powstaniem, udało mu się uciec na stronę aryjską. Niestety, takiego szczęścia nie miała reszta rodziny, deportowana i zamordowana  w Treblince.

Pomiędzy 1943 a 1944 rokiem Szpilman ukrywał się u swoich przedwojennych znajomych, unikając wykrycia. Obserwował w ukryciu toczące się powstanie warszawskie, bojąc się ujawniać. Po jego upadku zaszył się w ruinach, stając się jednym z nielicznych warszawiaków, którzy nie opuścili miasta (tzw. „Warszawscy Robinsonowie”). W pewnym momencie został uratowany jedynie dzięki zbiegowi okoliczności – oficer niemiecki, który znalazł jego kryjówkę okazał się być  miłośnikiem muzyki i przeciwnikiem nazizmu; po krótkim koncercie Szpilmana zdecydował się go nie demaskować, a nawet pomagać.

W roku 1945 Szpilman wyszedł z ukrycia po zajęciu ruin Warszawy przez Armię Czerwoną. Dosyć prędko związał się ponownie z Polskim Radiem. Jego koncert był pierwszą audycją nadaną po wojnie – symboliczne pokazanie ciągłości istnienia Radia. Kontynuował pracę z muzykami i autorami polskimi, jednocześnie dzieląc się z nimi swoimi wspomnieniami z lat okupacji. Udało mu się dożyć zmian ustrojowych w Polsce na przełomie 1989 i 1990 roku. Zmarł z przyczyn naturalnych 6 lipca 2000 roku w Warszawie.