Wiosna Ludów na Węgrzech - przyczyny, przebieg i skutki

Fala rewolucji, która przetoczyła się przez Europę w roku 1848, siłą rzeczy musiała objąć też i Cesarstwo Austriackie. Państwo to od dawna nękane było ostrymi napięciami zarówno społecznymi, jak i narodowościowymi. Nic dziwnego więc, że Wiosna Ludów w Cesarstwie miała trzy, częściowo niezależne od siebie ogniska – w Pradze, Wiedniu i na Węgrzech.

Powstanie na Węgrzech wybuchło już 15.03.1848 roku, kiedy to patrioci i nacjonaliści węgierscy ogłosili w swoim walkę o konstytucję i szeroką autonomię (jeśli nie całkowitą wolność) w ramach państwa austriackiego. Wobec równoczesnych niepokojów w innych częściach państwa, władze cesarskie musiały początkowo podjąć rozmowę z rebeliantami, czekając na wzmocnienie własnych sił. 17.03 cesarz zgodził się na powołanie rządu węgierskiego. Było to jednak tylko działanie na zwłokę, zwłaszcza, że sami Węgrzy różnili się w kwestii swoich żądań i oczekiwań. Ostatecznie niemożliwość znalezienia porozumienia, jak również działania Austrii, popierającej bunty mniejszości słowiańskich (Chorwaci, Słoweńcy) przeciwko Węgrom doprowadziły do otwartej wojny. 22.09.1848 powstał Komitet Obrony Narodowej, na którego czele stanął znany działacz węgierski i patriota, Lajoth Kossuth. Rozpoczęto też formowanie własnych sił zbrojnych. Tymczasem zmiany zaszły też w Austrii, gdzie na tron wstąpił Franciszek Józef I, gotów zdusić wszelkie rewolucje siłą. W rezultacie wkroczenia wojsk austriackich na tereny Węgier powstańcy utracili na samym początku roku 1849 Budę i Peszt. Ostatecznie sejm węgierski, ewakuowany do Debreczyna ogłosił oficjalnie niepodległość Węgier i detronizację cesarza Franciszka Józefa. Tymczasem władca austriacki uzyskał pomoc rosyjską. Car rosyjski Mikołaj I, nie będąc nękanym rewolucjami we własnym kraju, zgodził się na pomoc w zduszeniu groźnego wystąpienia, które naruszało porządek w Europie. Armia rosyjska wkroczyła wkrótce na Węgry, przechylając skalę zwycięstwa na korzyść Austrii.

W sierpniu 1849 roku dowódcą wojsk węgierskich został Polak, generał Józef Bem (wcześniej wojskami węgierskimi dowodził też inny polski dowódca, gen. Henryk Dembiński). Nie mógł on jednak przechylić szali zwycięstwa na korzyść węgierską. 9.08.1849 Węgrzy przegrali ważną bitwę pod Temeswarem, a ostatecznie kapitulowali pod Vilagos, cztery dni później. Nieliczni zwolennicy powstania uciekli do Turcji, a na Węgry spadły liczne represje. Kraj ten został przejściowo spacyfikowany.