Wiosna Ludów na ziemiach polskich - przyczyny, przebieg, skutki

W przeciwieństwie do większości krajów europejskich i wbrew temu, czego można by się spodziewać, Wiosna Ludów na ziemiach polskich nie wywołała większych wystąpień ludności. Miało na to wpływ kilka czynników. Najważniejszym jest względna bliskość Wiosny Ludów w stosunku do powstania listopadowego. W Królestwie Polskim zbyt dobrze pamiętano represje po powstaniu. Młode pokolenie, które  miało później wywołać powstanie styczniowe dopiero dojrzewało, zaś większa część starego była zniechęcona klęską roku 1831 i nie chciała mieszać się w kolejną awanturę.

Nie znaczy to oczywiście, że nie istniały plany wywołania powstania w trzech zaborach jednocześnie. Były one opracowywane przez różne grupy konspiracyjne. Okazało się jednak, że nie było możliwe odpowiednie skoordynowanie działań.

Powstanie krakowskie (21.02-4.03.1846) było pojedynczym i odizolowanym zrywem, niestety pokłosiem niedoszłego powstania narodowego we wszystkich zaborach. Skazane na klęskę od samego początku, zakończyło się likwidacją Wolnego Miasta Krakowa.

W Galicji austriackiej administracji udało się doskonale wyczuć zarówno napięcia pomiędzy szlachtą i chłopami, jak również wykorzystać je na swoją korzyść. W rezultacie sprowokowanej przez Austriaków rabacji galicyjskiej (1846), w czasie której chłopi napadli na wiele dworów szlacheckich, nastroje społeczne sprzyjające powstaniu zostały skutecznie wyciszone i ustąpiły wzajemnej niechęci i obawie pomiędzy dworem a wsią.

W rezultacie jedynym miejscem, w którym doszło do rzeczywistych wystąpień w czasie Wiosny Ludów było Wielkie Księstwo Poznańskie. Doszło tam do wybuchu powstania będącego w równej mierze wynikiem planów powstania narodowego, co i reakcją na wydarzenia  w Berlinie i trwająca tam rewolucję. Dowodzone przez Ludwika Mierosławskiego oddziały walczyły pomiędzy marcem a majem z siłami pruskimi, odnosząc jedynie nieznaczne sukcesy, zaś powstanie ostatecznie zakończyło się kapitulacją. W dużej mierze wspomogły Prusaków obietnice nadania Księstwu większej autonomii.