Kryzys kubański - przyczyny, przebieg, skutki

Zimna Wojna obfitowała w różnorakie punkty zapalne i spory, które miały szansę przerodzić się w otwarte starcie supermocarstw, jednakże większość historyków zgadza się z opinią, że najbliższy spełnienia tej groźby był tzw. kryzys kubański z pierwszej połowy lat 60. XX wieku. W wyniku nieostrożnych działań obydwu państw mało nie doszło do wybuchu wojny jądrowej.

W wyniku przejęcia władzy przez Fidela Castro w roku 1956 Kuba stała się najbliższym Stanom Zjednoczonym krajem o ustroju komunistycznym i utrzymującym ścisły sojusz z ZSRR. Z tego też powodu budziła ona wielki niepokój amerykańskich sztabowców, którzy uważali ją za potencjalny „punkt przystankowy” dla ataku na USA. Wszelkie próby zmian rządu na Kubie zakończyły się jednak niepowodzeniem, stąd też między krajami utrzymywała się dosyć chłodna sytuacja. Wszystko zmieniło się w roku 1962. Wtedy to amerykańskie samoloty zwiadowcze odkryły, że Związek Radziecki rozpoczął w tajemnicy budowę na Kubie wyrzutni rakiet jądrowych, wymierzonych w USA. Po ukończeniu w zasięgu ZSRR znajdowałaby się większość terytorium Stanów Zjednoczonych.
    
W odpowiedzi na radziecką budowę prezydent USA John F. Kennedy zażądał natychmiastowego demontażu instalacji, w celu zaś spowolnienia budowy amerykańska marynarka rozpoczęła blokadę morską wyspy. Obie strony rozpoczęły dyplomatyczną grę na łamach ONZ. Zarówno sowieckie, jak i amerykańskie okręty dostały pozwolenie na użycie broni jądrowej w razie ataku wroga, zaś obie strony rozpoczęły wstępne przygotowanie rakiet balistycznych do ataku. Dość trudna jest ocena zachowania prezydenta USA. Jedni uważają jego ostrą politykę za przejaw mądrości politycznej, inni wręcz przeciwni, graniczące  z szaleństwem podejmowanie ryzyka wojny nuklearnej.

Ostatecznie jednak kryzys udało się zażegnać drogami pokojowymi, żadna ze stron nie chciała bowiem ryzykować otwartej wojny. Sowieci zgodzili się na demontaż instalacji na Kubie, pod warunkiem, że Amerykanie wycofają (mające znaczenie raczej prestiżowe niż realne) swoje rakiety z Turcji. Została założona również „czerwona linia” pomiędzy Moskwą i Waszyngtonem, mająca umożliwiać szybki kontakt pomiędzy przywódcami. W ZSRR wycofanie się z Kuby uznano za dowód słabości Chruszczowa, przez co nasiliły się ruchy dążące do jego obalenia. Świat z kolei poznał smak strachu przed globalną wojną jądrową.