Geneza
Po upadku w Portugalii monarchii a potem rządów republikańskich, wprowadzono dyktaturę. Przewodził jej Antonio de Oliveira Salazar a potem Marcelo Caetano. System tych rządów charakteryzował się brakiem demokracji i trójpodziału władzy oraz zacofaniem w każdej dziedzinie życia społecznego i gospodarczego. Ludzie postanowili się więc mu przeciwstawić. W mieście Santarem, w oficerskiej szkole wojsk zmechanizowanych, kadeci zawiązali spisek. Doszło tam, 25 kwietna 1974 roku do przewrotu, który wywołał zamieszki w całym państwie prowadząc Portugalię nieuchronnie w kierunku wolności. Doniosłym faktem jest to, że motorem napędowym przemian w Portugalii nie była ludność cywilna, lecz przede wszystkim wojsko, a więc jeden z fundamentów dyktatury.
Przyczyny wybuchu buntu wojskowych
- krwawe wojny w koloniach portugalskich (Angoli, Mozambiku, Gwinei Bissau), które pochłaniały lwią część budżetu wojska
- postępująca izolacja międzynarodowa Portugalii
- strajki
- ubożenie i zacofanie kraju (30% społeczeństwa była analfabetami)
Pochodzenie nazwy
Rewolucja czerwonych goździków, jak został nazwany bezkrwawy przewrót, charakteryzowała się tym, że żołnierzom w lufy karabinów wkładano goździki. Jako pierwsza obdarowała żołnierzy białymi i czerwonymi goździkami sprzedawczyni kwiatów Celeste Caeiro, w ślad której poszli inni sprzedawcy.
Przebieg
W puczu brało udział 2000 żołnierzy dowodzonych przez Antonia de Spinolę i Francisco de Costa Gomeza. Zajęli oni sztab główny, gmach telewizji i radia oraz siedzibę rządu. Bunt wojska w Portugalii był jednym z nielicznych bezkrwawych przewrotów na świecie, społeczeństwo nie stawiło żadnego oporu, gdyż popierało obalenie dyktatury. Powołano Komitet Ocalenia Narodowego, który rozpoczął przeprowadzanie reform ustrojowych i gospodarczych. Jedną z pierwszych decyzji Komitetu była dekolonizacja Afryki i zakończenie walk w tej części świata. Ogłoszono także amnestię dla więźniów politycznych oraz zniesiono cenzurę a z wygnania powrócił znany powszechnie portugalski opozycjonista Mario Soares. Stanął on an czele Socjalistycznej Partii Portugalii. Była to jedna z trzech głównych partii politycznych, obok Partii Socjaldemokratycznej oraz Portugalskiej Partii Komunistycznej z Alvaro Cunhalem. Portugalscy komuniści nie akceptowali demokracji parlamentarnej, optując wprowadzenie takiego ustroju, jaki występował w ZSRR. Przeciwko takim zapędom występowała partia Mario Soaresa.
Wybory
W wyborach w 1975 komuniści zdobyli tylko nieco ponad 12 % poparcia. Gros głosów otrzymała Partia Socjalistycznej, a wojskowi, którzy dotąd rządzili w państwie, w 1976 roku, oddali władzę. Portugalia w ten sposób uniknęła wojny domowej. W kolejnych wyborach ponownie wygrali socjaliści i uformowali demokratyczny rząd. Posiadali oni wielkie wsparcie Willy’ego Brandta, legendarnego kanclerza RFN.
Skutki
- obalenie wieloletniej prawicowej dyktatury wojskowej
- zakończenie dekolonizacji Afryki
- niepodległość dla Mozambiku, Gwinei Bissau, Wysp Zielonego Przylądka, Angoli, Wyspy Świętego Tomasza
- wybuch wojny domowej w Angoli i Mozambiku, wieloletnia walka spowodowała setki tysięcy ofiar
- podniesienie standardu życia w Portugalii
- przywrócenie wolności słowa
- bezkrwawa rewolucja (były tylko 4 ofiary)