Informacje wstępne
Legenda o Tristanie i Izoldzie powstała w czasach wczesnego średniowiecza wśród ludów celtyckich. W XIII w. krążyło już wiele zapisów tego dzieła, co może świadczyć o jego wielkiej popularności. Teksty te stały się podstawą pracy rekonstrukcyjnej, jaką wykonał w 1900r. Józef Bedier – wybitny mediewista i filolog francuski. Opublikował on efekt swojej pracy jako dzieło zatytułowane „Dzieje Tristana i Izoldy”.
Przypadkowy początek uczucia głównych bohaterów
Tristan po raz pierwszy ujrzał Izoldę, gdy córka króla Irlandii opatrywała jego rany, których nabawił się w starciu z Morholtem. Rozpaczająca po stracie wuja i przysięgająca zemstę kobieta nie wiedziała, że uśmiercił go młody rycerz, więc udzieliła mu pomocy. Kiedy powrócił do Kornwalii, baronowie, zazdrośni o miłość i szacunek, jakimi darzył go król Marek, zaczęli zarzucać mu interesowność i pragnienie przejęcia tronu. Jedynym wyjściem z tej sytuacji było zaproponowanie królowi małżeństwa, by mógł doczekać się potomka. Los chciał, że w ręce wuja Tristana trafił cieniutki złoty włos, a sam władca Kornwalii postanowił poślubić właśnie jego właścicielkę. Tylko młody rycerz wiedział, że jest nią Izolda, po którą wkrótce wyruszył. W czasie podróży powrotnej rozegrało się niezwykłe wydarzenie – córka króla Irlandii wiozła eliksir miłosny, by mieć pewność, że pokocha swego przyszłego partnera. Para bohaterów przypadkiem wypiła tę substancję, co dało początek niesamowitemu uczuciu.
Miłość Tristana i Izoldy – tragiczne przeznaczenie
Izolda miała zostać żoną króla – opiekuna i wuja Tristana, któremu młody rycerz był bezgranicznie wierny. Kiedy eliksir zaczął działać, silne uczucie połączyło serca córki króla Irlandii oraz Lończyka. Tristan miał jednak świadomość, że nie może oszukiwać swego mocodawcy, co byłoby aktem zdrady, sprzecznym z przestrzeganym przezeń etosem rycerskim. W dodatku odebranie przyszłej małżonki królowi zrujnowałoby dotychczasowe osiągnięcia bohatera i okryłoby go wieczną hańbą. Z tego względu tytułowa para musi żyć w ukryciu, godząc się na funkcjonowanie trójkąta miłosnego – król Marek, Izolda, Tristan.
Uczucie, jakie narodziło się między Izoldą a Tristanem, jest fatalne. Bohaterowie nie mogą bez siebie żyć, znajdując się dużej odległości cierpią z powodu okrutnej tęsknoty. Kiedy córka króla Irlandii zostaje mieszkanką zamku króla Marka, Tristan próbuje znaleźć ukojenie w ramionach innej kobiety. Staje się to źródłem podwójnego nieszczęścia – ani Izolda o Białych Dłoniach nie jest w stanie dać szczęścia Tristanowi znajdującemu się pod wpływem magicznego wywaru, ani on nie potrafi odpowiednio zaangażować się w relację z nią.
Żadna z osób wplątanych w tę miłosną intrygę nie może odnaleźć szczęścia. Tristan i Izolda znajdują się w rozłące, co staje się powodem ich narastającego cierpienia. Król Marek ma coraz więcej podejrzeń, traci wewnętrzny spokój. Natomiast Izolda o Białych Dłoniach czuje się nieszczęśliwa, przeczuwając, że nie jest prawdziwą miłością Tristana.
Miłość śmiertelna
Nieustanna tęsknota, ciągła konieczność ukrywania swych prawdziwych uczuć, los wygnańców, cudzołożników, niszczenie przestrzeganych wartości – wszystko to stopniowo wyniszcza bohaterów. Ich miłość nie znajduje miejsca na ziemi, gdyż dzieli ich zbyt wiele – Izolda była żoną króla, którego Tristan był wiernym sługą. Historia córki króla Irlandii oraz młodego rycerza zmierza ku nieuchronnemu końcu – śmierci. Pierwszy odchodzi Tristan. Nie był on w stanie poradzić sobie z tęsknotą. Jego ostatnim pragnieniem było ujrzeć jeszcze raz ukochaną, jednak przez kłamstwo małżonki nie dostąpił tej przyjemności. Izolda Jasnowłosa, przybywszy niezwłocznie na miejsce, dostrzegła martwego oblubieńca i padła rażona falą rozpaczy. Na grobach zakochanych wyrósł głóg, co było znakiem ich wielkiej miłości oraz tego, że byli sobie przeznaczeni.
Podsumowanie
Legenda o Tristanie i Izoldzie powstała w czasach wczesnego średniowiecza – epoce niezwykle silnych podziałów. Tragiczna historia miłosna jest osadzona właśnie w takich realiach. Bohaterowie wystawieni są na działanie dwóch sprzecznych i niezwykle mocnych sił – przeznaczenia oraz społecznego porządku. Obydwoje są bezsilni w tej walce, a ich miłość może zrealizować się dopiero po śmierci. Historia taka mogła wielokrotnie powtarzać się w średniowieczu, zmieniając bohaterów. Silna hierarchia powodowała, że ludzi łączyły nie uczucia, lecz interesy polityczne i majątkowe. Opowieść o losach Tristana i Izoldy wydaje się więc być głosem sprzeciwu płynącym z ust nieznanego twórcy legendy. Pokazuje ona, że miłości nie da się kupić, a przeznaczenie potrafi działać bardzo mocno. Ingerencja człowieka w te odwieczne siły musi więc skończyć się tragedią.