Informacje wstępne
Powstanie „Lamentu świętokrzyskiego” datuje się na wiek XV. Wiadomo, że najstarszy odpis tego dzieła, jaki zachował się do czasów współczesnych, pochodził z 1470 r. i został wykonany w benedyktyńskim klasztorze na Łysej Górze przez Andrzeja ze Słupi.
Dzieło to, które gatunkowo określa się jako plankt (utwór żałobny, opłakujący czyjąś śmierć i nawołujący do jej współprzeżywania), najprawdopodobniej wchodziło w skład większej całości, jaką było bliżej nieznane misterium wielkopiątkowe (przedstawienie ukazujące Mękę Pańską). Przez współczesnych badaczy „Lament świętokrzyski” uważany jest za jeden z najwspanialszych przykładów polskiej poezji średniowiecznej. W głównej mierze decydują o tym dwa czynniki: przemyślana i ciekawa kompozycja oraz bardzo innowacyjne przedstawienie Matki Boskiej.
Interpretacja „Lamentu świętokrzyskiego”
„Lament świętokrzyski” to dzieło wpisującym się w średniowieczny nurt doloryzmu (od łac. „dolor” – ból, cierpienie). Wykorzystuje także cieszący się wielką popularnością w tych czasach motyw Stabat Mater Dolorosa („Stała Matka Boleściwa”). Dzieło to ukazuje ból, rozpacz i cierpienie towarzyszące Matce Boskiej, gdy stała ona pod krzyżem i