Søren Kierkegaard - filozofia i biografia

Biografia i dzieła

Søren Kierkegaard zmarł młodo, w wieku 42 lat (1813 – 1855). Całe życie spędził w Kopenhadze, był rodowitym Duńczykiem. Pochodził z bardzo religijnej rodziny, skąd wyniósł zainteresowanie teologią. Kierkegaard był raczej typem introwertyka, pochłoniętego rozważaniami nad najistotniejszymi zagadnieniami egzystencji. Swoje poglądy filozoficzne ukształtował w pełni pod koniec życia.

W 1848 r. doznał swoistego objawienia i mocno zainteresował się religią, chciał nawet zostać duchownym. Niektóre jego prace znajdują się na pograniczu filozofii i literatury, np. „Dziennik uwodziciela” to wchodząca w skład pracy „Albo-albo”. Inne pisma to: „Lęk i drżenie”, „Pojęcie lęku”, „Stadia na drodze życia”.

 

Poglądy

Najistotniejszą grupą zagadnień w myśli Kierkegaarda są kwestie religijne. Sam filozof nazwał swoje poglądy filozofią egzystencjalną, ponieważ jedynym interesującym go przedmiotem było ludzkie życie i jego relacja względem Boga. Kierkegaard widział egzystencję człowieka w wymiarze tragicznym. Wynika on z tego, że istota ludzka jest nieustannie rozdarta pomiędzy skończonością własnego losu i powołaniem do wieczności. Człowiek dokłada wszelkich starań do tego, żeby zagłuszyć w sobie wymiar nieskończoności, próbuje wypełniać swoje życie doczesnymi czynnościami, jednak to zubaża jego prawdziwą istotę, a ponadto wywołuje tęsknotę za tym, co nieprzemijalne. Z kolei zgłębianie natury wieczności owocuje lękiem przed Bogiem, wobec którego istota ludzka jest nicością.

Trwogę w ujęciu Kierkegaarda wywołuje szczególnie religia chrześcijańska, ponieważ opiera się na paradoksie wcielenia nieskończonego Boga w niedoskonałego człowieka. Jak zaznacza W. Tatarkiewicz:

W przedstawianiu chrześcijaństwa jako pociechy, jako religii radosnej widział [filozof] całkowite jego zafałszowanie.

Z kolei samej prawdy Kierkegaard nie postrzega w kategoriach obiektywnych, ale interesuje go jedynie znaczenie, jakie zyskuje ona w życiu pojedynczego człowieka.

 

Znaczenie

Rozważania Kierkegaarda przypadły na okres pomiędzy idealistycznym heglizmem a rodzącą się refleksją pozytywistyczną. Myśliciel był jednak zupełnie odosobniony w swoich poglądach. Jego rozważania zyskały szersze znaczenie dopiero w XX wieku, kiedy nawiązali do Kierkegaarda Heidegger, Jaspers i Sartre tworzący podwaliny egzystencjalizmu.

Søren Kierkegaard