 |
| Jean Paul Sartre i Simone de Beauvoir |
Jean Paul Sartre urodził się w 1905 roku w Paryżu. Bardzo wcześnie stracił ojca i wychowywał się w otoczeniu niemal samych kobiet. Studiował w Ecole Normale Superieure w Paryżu i krótko uczęszczał na wykłady Husserla w Berlinie. W 1929 roku odbył obowiązkową służbę wojskową, później zaś pracował jako nauczyciel gimnazjalny na prowincji, w Hawrze. W 1939 roku Sartre został powołany do wojska, a w latach 1940-1941 przebywał w niemieckiej niewoli. Po powrocie do Paryża związał się z francuskim ruchem oporu. Pod wpływem Alberta Camusa wstąpił zaś do organizacji „Walka”.
Po wojnie Sartre stał się niezwykle popularnym filozofem, wyjeżdżał na wykłady do Stanów Zjednoczonych i cieszył się wielkim szacunkiem. Jego żoną była słynna feministka – Simone de Beauvoir, której książka „Druga płeć” rozpoczęła II falę feminizmu na świecie.
Dzięki aktywnej działalności Sartre'a egzystencjalizm stał się nie tylko filozofią, ale także pewną postawą wobec świata, reprezentowaną zwłaszcza przez młodych ludzi tworzących własne kawiarnie, styl ubioru (głównie czarne stroje) i muzykę (jazz).
Sartre zajmował się również polityką, założył partię RDR, później stał się marksistą. Z komunizmu wycofał się w 1956 roku po wydarzeniach na Węgrzech. W 1964 roku przyznano mu literacką Nagrodę Nobla za powieść „Słowa”, jednak pisarz odmówił jej przyjęcia, ponieważ nie chciał stać się legendą za życia. Aktywnie włączał się również w kontestacyjne ruchy młodzieżowe we Francji w 1968 roku, potępił radziecką inwazję w Czechosłowacji i sprzeciwiał się prezydenturze Charlesa de Gaulle’a.
W 1972 roku z powodu wylewu krwi do mózgu utracił wzrok. Zmarł na obrzęk płuc w 1980 roku w Paryżu.
Jean Paul Sartre - charakterystyka poglądów
Sartre był jednym z najbardziej znanych filozofów XX wieku, pisarzem, intelektualistą, działaczem politycznym i społecznym. Początek jego działalności to myśł egzystencjalna, którą zaczerpnął przede wszystkim od Martina Heideggera i niejako przeszczepił na grunt francuski, przyczyniając się do jej olbrzymiej popularności po II wojnie światowej.
Sartre, podobnie jak autor „Bycia i czasu”, reprezentował egzystencjalizm ateistyczny. Uważał, że ponieważ Bóg nie istnieje, ludzkie życie jest całkowicie pozbawione sensu (esencji), co więcej – nakazy moralne nie mają w tej sytuacji żadnego obiektywnego uzasadnienia. W swojej wersji filozofii egzystencjalnej skupił się nie tyle na ontologii, ile na etyce.
Swoje poglądy zawarł w dziele „Byt i Nicość” (1943). Sartre rozróżniał pojęcia: „byt-w-sobie”, a więc świat materii, rzeczywistości pozaludzkiej, która nie jest świadoma samej siebie oraz „byt-dla-siebie”, czyli byt ludzki, świadomy własnej egzystencji.
Filozofia Sartre’a była pesymistyczna, ale nie tragiczna (jak Heideggera). W przeciwieństwie do niemieckiego filozofa, za podstawowe uczucie towarzyszące człowiekowi uważał on nie trwogę, ale obrzydzenie. Sartre był również autorem koncepcji heroicznego wyboru, którego istota ludzka może dokonać w obliczu absurdu świata. Człowiek w jego ujęciu konstruując określoną etykę, dokonuje niejako aktu samostanowienia. Buduje siebie.