Definicja
Scjentyzm to nurt filozoficzny, który, chociaż narodził się już w oświeceniu (za jego twórcę uważa się Davida Hume'a - brytyjskiego filozofa, historyka i pisarza) największe znaczenie zyskał w czasach pozytywizmu. Jego istotą było przekonanie, iż tylko nauki przyrodnicze (oparte na odpowiednich metodach) są w stanie dać należytą wiedzę o otaczającym człowieka świecie. Pogląd ten ściśle łączył się z odrzuceniem jakiejkolwiek metafizyki, której w żaden sposób nie dało się potwierdzić naukowymi metodami.
Opis
Scjentyzm to pogląd, który zupełnie zrewolucjonizował dotychczasowy światopogląd. Przede wszystkim znacznie osłabił znaczenie religii, teologii i mistyki. Przyczynił się także do zmian w hierarchii moralnej. Na jego kanwie wyrosło pojęcie utylitaryzmu - przekonania uznającego za moralne takie postępowanie, jakie przynosi największą korzyść (jednostce i społeczeństwu), pomagając w rozwoju i przyśpieszając proces ewolucji (termin ten także narodził się dzięki scjentyzmowi). Zaczęto uważać, iż społeczeństwa nie istnieją przypadkowo, lecz podlegają stałemu działaniu postępu, przechodząc od faz niższych do faz wyższych, co stanowi etap dążenia do doskonałości.
Zwolennicy scjentyzmu postawili naukę na pierwszym miejscu wśród wartości respektowanych przez ludzkość. Zgodnie z ich poglądami cała wiedza musiała dać się potwierdzić przez eksperyment lub obserwację, w przeciwnym wypadku była mało wartościowa lub zupełnie pozbawiona sensu. Przyczyniło się to do sformułowania zasad agnostycyzmu - prądu myślowego przeciwnego gnostycyzmowi, który dopuszczał możliwość zdobywania wiedzy dzięki objawieniom.
Przedstawiciele
Za najważniejszych przedstawicieli scjentyzmu uznaje się dzisiaj niemal wszystkich wielkich myślicieli pozytywizmu. Największy wpływ na rozwój tego poglądu mieli: wspomniany wcześniej David Hume oraz August Comte (francuski filozof, twórca filozofii pozytywnej). Kolejnymi jego zwolennikami byli m. in. Hipolit Taine (autor metody naukowej służącej do badania sztuki - np. literatury), John Stuart Mill (gorący orędownik utylitaryzmu), Herbert Spencer (twórca koncepcji organicyzmu, gorący zwolennik ewolucjonizmu).