 |
| Bolesław Prus - autor: A. Kamiński (1897) |
Bolesław Prus, a właściwie Aleksander Głowacki herbu Prus, przyszedł na świat 20 sierpnia 1847 r. w Hrubieszowie na Lubelszczyźnie. Jego ojciec – Antoni Głowacki – pełnił obowiązki ekonoma dworskiego, co oznacza, iż zarządzał szlacheckimi posiadłościami. Matką przyszłego literata była Apolonia z Trembińskich.
Pierwsze lata życia młody Aleksander spędził w Żabczu – majątku zarządzanym przez swojego rodzica. Kiedy miał trzy lata, zmarła jego matka. Sześć lat później opuścił go ojciec, a dziewięcioletni chłopiec trafił pod opiekę Marcjanny Trembińskiej, babki. Jednak i u niej długo nie zagrzał miejsca, gdyż kobieta umarła po roku. Następnym miejscem pobytu młodego Prusa był dom jego ciotki – Domiceli z Trembińskich Olszewskiej – który mieścił się w Lublinie. Tam też autor „Lalki” uczęszczał do Powiatowej Szkoły Realnej. W 1861 r. czternastoletni Aleksander Głowacki zamieszkał w Siedlcach ze swym starszym bratem Leonem. Już rok później przenieśli się do Kielc, gdzie przyszły literat zaczął uczęszczać do gimnazjum.
W 1863 r., gdy wybuchło powstanie styczniowe, Aleksander Głowacki miał 16 lat. Jego brat był jednym z działaczy „Czerwonych” (grupa zwolenników jak najszybszego wzniecenia powstania) i to właśnie on przyczynił się do tego, iż młodzieniec wziął udział w walkach. 1.09. tego samego roku przyszły literat został ranny w bitwie i pojmany przez Rosjan. Jednakże ze względu na jego młody wiek oraz dzięki wstawiennictwu ciotki wypuszczono go. Od tego czasu Aleksander Głowacki ponownie mieszkał z ciotką w Lublinie.
Spokój przyszłego autora „Lalki” szybko został zakłócony. Dnia 20 stycznia 1864 r. aresztowano go za udział w powstaniu. Do kwietnia przebywał w więzieniu na Zamku Lubelskim, a sąd wojskowy postanowił pozbawić go tytułu szlacheckiego. W dodatku podjęto decyzję, iż prawnym opiekunem młodzieńca (ze względu na zaburzenia psychiczne Leona) będzie wuj Klemens Olszewski. Po powrocie na wolność Aleksander Głowacki ukończył gimnazjum z doskonałymi wynikami (30 czerwca 1866 r.).
Dla zdolnego młodzieńca marzeniem były studia w którymś z wielkich miast europejskich. Najbardziej skłaniał się ku Petersburgowi, jednak trudna sytuacja finansowa nie pozwoliła mu na realizację tych planów. Dlatego też w październiku 1866 r. Aleksander Głowacki został studentem, Wydziału Matematyczno-Fizycznego Warszawskiej Szkoły Głównej. Naukę łączył z pracą zarobkową – pełnił obowiązki korepetytora oraz guwernera. W listopadzie 1869 r. Warszawska Szkoła Główna została zamknięta w wyniku represji popowstańczych, a Aleksander Głowacki postanowił przenieść się do Puław na Instytut Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa. Spędził tam tylko rok, gdyż popadł w konflikt z rosyjską kadrą nauczycielską.
W 1870 r. Głowacki powrócił do Warszawy, gdzie zaczął imać się rozmaitych zajęć, byle tylko zarobić na swoje utrzymanie. Pracował jako ślusarz, robił fotografie, przemawiał na ulicach – żadne z tych zajęć, co z perspektywy czasu wydaje się oczywiste, nie zaspokoiło ambicji zdolnego i młodego jeszcze mężczyzny.
Najpierw znalazł pracę jako kasjer w banku, a rok później postanowił spróbować swoich sił w roli dziennikarza. Pomysł ten okazał się dobry i już w maju 1872 r. ukazał się pierwszy artykuł Głowackiego pt.: „Nasze grzechy” (umieszczony został w „Opiekunie Domowym”). W tym samym roku przyszły autor „Lalki” posłużył się po raz pierwszy swoim pseudonimem artystycznym – Bolesław Prus. Szybko okazał się on utalentowanym twórcą. Już w następnym roku pisał artykuły dla kilku pism: „Muchy”, „Kolców” i „Niwy”, wciąż współpracował także z „Opiekunem Domowym”. W tym czasie