Kazania świętokrzyskie - opracowanie (geneza, autorstwo, znaczenie)

„Kazania świętokrzyskie” zostały odnalezione przez Aleksandra Brücknera w 1890 r. w Cesarskiej Bibliotece Publicznej mieszczącej się w Petersburgu. Pergaminowe paski, na których zapisane były kazania, wykorzystał średniowieczny introligator do oprawy XV-wiecznego kodeksu łacińskiego.

Dzieło to spisano prawdopodobnie w miechowskim klasztorze Bożogrobców, a później trafiło ono do klasztoru benedyktynów na Łysej Górze. Stąd właśnie wzięła się dzisiejsza nazwa kazań.

Geneza „Kazań świętokrzyskich”

Obecnie istnieją jedynie hipotezy na temat czasu i miejsca powstania dzieła oraz jego autorstwa. Na podstawie zaawansowanych badań udało się ustalić, że zachowany rękopis pochodzi z połowy XIV stulecia. Istnieje jednak wystarczająco wiele przesłanek, by twierdzić, że jest on przepisaną kopią wcześniejszego tekstu, datowanego nawet na ostatnie dziesięciolecia XIII w. (lub na początek XIV w.). Twierdzenia takie opierają się na analizie językowej tekstów, w których pojawiają się liczne archaizmy charakterystyczne dla lat wcześniejszych, błędy, skrótowce oraz poprawki nanoszone przez kopistę.

Nie ustalono dokładnego autora „Kazań świętokrzyskich”, lecz najpewniej stworzył je jakiś małopolski mnich (warstwa językowa wskazuje, że miejscem powstania kazań była najprawdopodobniej Małopolska).

Charakterystyka „Kazań świętokrzyskich”

Do dzisiejszych czasów zachowało się sześć kazań, z czego tylko jedno w całości. Są one przeznaczone na następujące dni: św. Katarzyny (całość), św. Michała (koniec), św. Mikołaja (początek), wigilię Bożego Narodzenia (koniec), Trzech Króli (początek, koniec) oraz Matki Boskiej Gromnicznej (początek).

Wnioskując na podstawie analiz zachowanego materiału, współcześni badacze nie mają wątpliwości, że „Kazania świętokrzyskie” były przeznaczone dla ludzi wykształconych. Wskazuje na to stosowanie przez autora zasad ars dictandi (dosłownie: sztuka dyktowania; pisanie tekstów rozbudowanymi zdaniami, umieszczanie w nich rymów, podobna liczba sylab w zdaniach) oraz ars praedicandi (sztuka wygłaszania kazań). Kazania ułożone są w sposób logiczny – podają określone twierdzenia, przytaczają dowody i zawierają sformułowane wnioski. Użyto w nich bardzo bogatego słownictwa, a autor posługuje się licznymi synonimami, chcąc uniknąć powtórzeń.

Poszczególne kazania podejmują różne tematy, jednak zawsze są one związane z dniem, na który zostały przeznaczone

Kazanie na dzień św. Michała podejmuje temat angelologii, czyli nauki o aniołach (odpowiada m.in. na pytanie: po co są aniołowie?). Słowo Boże na dzień św. Katarzyny pokazuje złowrogą moc grzechu, który oddala człowieka od Boga (autor dzieli grzeszników na cztery rodzaje). Z kazania na dzień św. Mikołaja zachował się tak niewielki fragment, że trudno określić jego tematykę, ale można przypuszczać, że opowiadało ono o św. Mikołaju z Miry. Kazanie na Boże Narodzenie podejmuje temat Wcielenia Pańskiego. Homilia na dzień Trzech Króli podejmuje temat epifaniiobjawienia się Boga. Natomiast kazanie na dzień Matki Boskiej Gromnicznej zachowało się w niewielkim fragmencie, który koncentruje się na ukazaniu Symeona i jego wiary w to, że zobaczył Zbawiciela.

Kazania świętokrzyskie - fragment
Kazania świękorzyskie - fragment/ fot. polona.pl

Polecamy również:

Komentarze (0)
Wynik działania 4 + 5 =
Ostatnio komentowane
Ta książka jest wyjątkowa , przyjemnie się czyta to streszczenie
• 2024-11-11 09:32:23
na czym polegają te fundacje i stowarzyszenia? brakuje tu wyjaśnienia i jakiegoś przyk�...
• 2024-11-05 17:38:04
Głupota w tekście! Janusz i Agnieszka się nie związali, bo byli bardzo bliskim kuzynos...
• 2024-10-27 17:40:49
Super
• 2024-10-21 17:09:20
Bardzo trudne.
• 2024-10-21 13:31:17