„Psałterz puławski” jest drugim polskim tłumaczeniem Księgi Psalmów (pierwszym był „Psałterz floriański”. Już od XVIII w. znajdował się on w zbiorach Czartoryskich w Puławach, skąd wzięła się jego nazwa. Dzisiaj znajduje się on w Bibliotece Czartoryskich w Krakowie.
Autorstwo i okoliczności powstania
Dokładna data sporządzenia drugiego polskiego tłumaczenia Księgi Psalmów nie jest znana. Badacze skłaniają się ku twierdzeniu, że był to końcowy okres XV stulecia lub początek następnego. Nie udało się także ustalić autora dzieła, lecz po analizie jego warstwy językowej stwierdzono, że musiała być to jedna osoba – najprawdopodobniej mieszkaniec południowej Wielkopolski. Istnieją także hipotezy, które mówią, że dzieło to było kopią jeszcze starszego rękopisu, stworzonego najprawdopodobniej na tej samej podstawie co „Psałterz floriański”. Dedykacja zawarta w tym dziele wskazuje, że zostało ono wykonane dla rodziny Komorowskich.
Charakterystyka
„Psałterz puławski” był dziełem o bardzo wysokiej wartości językowej. Tłumaczenie było staranne i dokładnie oddawało rytmikę psalmów. Został on skomponowany w sposób odmienny niż „Psałterz floriański”. Psalmy podzielono według dni i opatrzono komentarzem. Autor wykazał także związek każdego z nich z życiem Dawida.
Drugie polskie tłumaczenie Księgi Psalmów zostało sporządzone na pergaminie. Ozdabiają je liczne ilustracje, z których najbardziej znacząca, przedstawiająca Trójcę Świętą, znajduje się na końcu dzieła.
Dalsze losy
W XVII stuleciu „Psałterz puławski” należał do Jana Rębielińskiego – ruskiego szlachcica. Wiek później trafił do zbiorów Czartoryskich mieszczących się w Puławach. Stamtąd dotarł do Krakowa, gdzie znajduje się do dzisiaj.