Skrótowce to słowa utworzone z wybranych liter wyrazów wchodzących w skład wielowyrazowych nazw instytucji, firm, urzędów, organizacji, stowarzyszeń itp. Zapisuje się je wielkimi literami (MOPS - Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, ONZ - Organizacja Narodów Zjednoczonych).
RODZAJE SKRÓTOWCÓW
1.Literowce złożone są z pierwszych liter skracanej nazwy, litery te czytamy osobno np. PSL - Polskie Stronnictwo Ludowe [wym. pe-es-el].
2. Głoskowce powstają z pierwszych liter nazwy i czytane są jak wyraz, np. TOPR - Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe [wym. topr].
3. Sylabowce tworzy się z grup głosek, najczęściej pierwszych sylab wyrazów tworzących nazwę, np. RAFAKO - Raciborska Fabryka Kotłów [wym. rafako].
4. W mieszanych łączy się zasady tworzenia skrótowców opisanych powyżej, np. CBOS - Centrum Badania Opinii Publicznej [wym. ce-bos, czyli literowiec + głoskowiec].
ZASADY SKRACANIA I ZAPISU
1. W skrótowcach rodzimych i obcych przyswojonych nie stosuje się kropek.
2. Tworząc skrótowce, pomija się przecinki i łączniki występujące w skracanej nazwie, np. MRPiPS -Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, AGH - Akademia Górniczo-Hutnicza.
3. Małe litery w zapisie skrótowców:
a. spójniki i przyimki zapisuje się małymi literami (MOSiR - Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji),
2. jeżeli występuje głoska ch, zapisuje się ją jako Ch (ZChN - Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe), zasada nie dotyczy pozostałych dwuznaków (np. RP - Rzeczpospolita Polska),
3. istnieją skrótowce, w których tylko pierwsza litera jest wielka (Pewex - Przedsiębiorstwo Eksportu Wewnętrznego, Cepelia - Centrala Przemysłu Ludowego i Artystycznego); są i takie, które zbudowano z połączenia wielkich i małych liter (PKOl - Polski Komitet Olimpijski, PZKosz - Polski Związek Koszykówki).
ODMIANA
1. Odmieniają się skrótowce zakończone na spółgłoskę lub nieakcentowane -a (np. WSiP, PWN, RAF, Desa). Odmianie nie podlegają skrótowce zakończone w wymowie na samogłoskę -e, -i, -o, -u (np. PZU, KGB, PKO) oraz akcentowane -a (np. AGH, PTTK).
2. W zapisie odmienionego skrótowca stosuje się łącznik oraz odpowiednią końcówkę fleksyjną (PZPN, PZPN-u, PZPN-em, PZPN-ie, PZPN-owi).
3. Skrótowce zakończone na [zet] lub [jot] zapisuje się wg wzoru: ONZ, ONZ-etu, ONZ-ecie oraz UJ, UJ-otu, UJ-ocie.
4. Skrótowce zakończone na t i ł w miejscowniku zapisuje się wg wzoru: LOT - Locie, PAT - Pacie oraz ZIŁ - Zile.
5. Skrótowce mające formę rzeczownika i kończące się małą literą odmienia się bez użycia łącznika, np. Desa, Desy, Desie, Desę itd.
ZASADY USTALANIA LICZBY I RODZAJU SKRÓTOWCA
1. Liczbę i rodzaj określa się po wskazaniu wyrazu nadrzędnego w nazwie, od której utworzono skrótowiec, np.:
- GOPR = Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, czyli pogotowie - rodzaj nijaki, liczba pojedyncza; GOPR zorganizowało, finansowane GOPR,
- PZU = Powszechny Zakład Ubezpieczeń, czyli zakład - rodzaj męski, liczba pojedyncza; PZU sponsorował, polecany PZU,
- RPA = Republika Południowej Afryki, czyli republika - rodzaj żeński, liczba pojedyncza; RPA ogłosiła, piękna RPA.
2. Liczbę i rodzaj można nadać, przyglądając się budowie skrótowców, np.:
- GOPR i inne skrótowce zakończone w wymowie na spółgłoskę mają rodzaj męski; (ten) GOPR zorganizował, (ten) finansowany GOPR,
- PZU i inne skrótowce zakończone w wymowie na akcentowane -e, -i, -o, -u mają rodzaj nijaki; (to) PZU sponsorowało, (to) polecane PZU,
- RPA i inne skrótowce zakończone w wymowie na -a mają rodzaj żeński lub nijaki; (ta) RPA ogłosiła, (ta) piękna RPA.