Felieton - geneza
Felieton pojawił się w XIX stuleciu we Francji, a jego nazwa pochodzi od słowa feuilleton, co oznacza – zeszycik, odcinek powieści.
Cechy i założenia felietonu jako gatunku
Felieton szybko usamodzielnił się jako niedługi, publikowany cyklicznie tekst, silnie nacechowanym indywidualizmem autora i nastawiony na kontakt z czytelnikiem. Jego tematyka była bardzo dowolna – zależała od koncepcji i preferencji felietonisty.
W XIX-wiecznych felietonach największy nacisk kładziono na lekkość stylu i liczne elementy satyryczne i parodystyczne. Nie zapominano również o pierwiastku dydaktycznym, co można podsumować oświeceniową maksymą: „Uczyć bawiąc”. Felietony często odnosiły się (nierzadko w sposób zawoalowany) do aktualnej sytuacji politycznej, bieżących wydarzeń kulturalnych i problemów. Przeważnie rzucały jednak na nie nieco inne światło niż teksty utrzymane w tonie oficjalnym – teksty tego typu w Polsce nazywano kronikami tygodniowymi.
Twórcy felietonów
Jako jednego z najwybitniejszych polskich felietonistów wymienia się Bolesława Prusa. Publikował on swoje teksty w wielu czasopismach, m.in.: „Niwie”, „Kurierze Codziennym”, „Tygodniku Ilustrowanym”. Felietony jego autorstwa cechowały się nie tylko lekkim i często zabawnym stylem, ale także wspaniale oddawały erudycję twórcy – jego oczytanie i szeroką wiedzę.
Innymi felietonistami, którzy także cieszyli się uznaniem byli, m.in.: Henryk Sienkiewicz, Aleksander Świętochowski, Piotr Chmielowski.
Rozwój felietonu jako gatunku - Felieton w latach późniejszych
XX wiek przyniósł znaczne umocnienie się pozycji felietonu w różnego rodzaju periodykach. Na początku wieku dominowały głównie tematyka kulturalna i obyczajowa. Z czasem coraz ważniejsza stawała się także gospodarka. Z kolei same teksty cechowały się większą indywidualnością, co przejawiało się w stylu – charakterystycznym dla autora, często nawet kontrowersyjnym (budzącym skrajne opinie, zachęcającym do dyskusji, badania i wnikania).
W wielu czasopismach znaczącymi i konsekwentnie prowadzonymi rubrykami stały się właśnie te z felietonami, które tworzyli ludzie uczestniczący na co dzień w życiu kulturalnym – twórcy, krytycy, teoretycy. Pisane przez nich teksty dotyczyły często dziedzin ich działalności, lecz zawierały także prywatne opinie na temat rozmaitych bieżących wydarzeń.
Dzisiaj felietony stanowią bardzo ważną część różnego rodzaju czasopism i portali internetowych. Pisane są przez ludzi o określonej pozycji zawodowej, często kojarzonych z określonymi poglądami itp. Stanowią one jedną z głównych dróg komunikacji pomiędzy osobą znajdującą się po drugiej stronie pióra (klawiatury itp.) z odbiorcami zainteresowanymi jej poglądami, przemyśleniami itd.
Do najbardziej rozpoznawalnych felietonistów wieków XX i XXI można zaliczyć: Stefana Kisielewskiego (prozaik, publicysta, kompozytor, krytyk, znawca sztuki; pisał m.in. dla „Tygodnika Powszechnego” i „Wprost”), Wisławę Szymborską („Gazeta Wyborcza”), Stanisława Tyma („Wprost”, „Polityka”), Leszka Kołakowskiego („Gazeta Wyborcza”), Mariusza Szczygła („Gazeta Wyborcza”), Szymona Kobylińskiego (pisał dla „Polityki”), Jerzego Pilcha („Tygodnik Powszechny”, „Polityka”), Wojciecha Cejrowskiego („Gazeta Polska”, Fronda”).
Powyższa lista w sposób bardzo skrótowy ujmuje cenionych polskich autorów felietonów. Są to ludzie reprezentujący różne zawody, poglądy polityczne i przekonania. Różnorodność ta podkreśla popularność i duże znaczenie tego typu tekstów dla współczesnego czytelnika.