W każdym gospodarstwie domowym znajdują się chemiczne środki czyszczące, takie jak płyn do mycia szyb, płyn do mycia naczyń, proszek do prania, proszek do przetykania rur. Każdy z nich zawiera substancje chemiczne usuwające różnego typu zabrudzenia.
Najważniejszym składnikiem płynów czyszczących np. płynu do mycia szyb, płynu do naczyń czy powierzchni metalowych są substancje powierzchniowo czynne tzw. surfaktanty lub detergenty. Ich nazwa pochodzi od angielskiego skrótu surface active agent. Są to związki, które zmniejszają napięcie powierzchniowe pomiędzy dwoma niemieszającymi się fazami i ułatwiają połączenie się np. wody i tłustych plam. Surfaktanty pomagają wodzie lub innemu rozpuszczalnikowi połączyć się z zalegającym np. na szkle brudem. Co więcej, detergenty:
- zmiękczają wodę,
- nadają wodzie lepszych właściwości zwilżających,
- zmieniają pH powierzchni, co osłabia wiązania wodorowe utrzymujące brud na danej powierzchni.
Surfaktanty można podzielić na cztery kategorie (zgodnie z rysunkiem, patrząc od góry): niejonowe, anionowe, kationowe i amfoteryczne.
By Roland.chem, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=8480274
Różnica pomiędzy nimi polega na ładunku, jaki posiadają na hydrofilowej części cząsteczki. Każda z powierzchni ma swój ładunek. Zastosowanie surfaktantu o przeciwnym ładunku zwiększa zwilżalność takiej powierzchni i ułatwia usuwanie zanieczyszczeń.
Poza detergentami płyny dedykowane do mycia szyb zawierają składniki nabłyszczające oraz szybko parującą bazę np. alkohol, który usprawnia czyszczenie i polerowanie powierzchni. Surfaktanty są również składnikami żeli pod prysznic czy innych kosmetyków i w nadmiernej ilości mogą wywoływać reakcje skórne (szczególnie u alergików), dlatego ważne jest sprawdzanie składu kosmetyków pod tym kątem. Najpopularniejszymi surfaktantami są: Sodium Lauryl Sulfate (SLS), Sodium Laureth Sulfate (SLES), Ammonium Lauryl Sulfate (ALS) czy Sodium Myreth Sulfate (SMS).
Ciekawym połączeniem stosunkowo prostej reakcji chemicznej i czyszczenia domu jest przetykanie rur z pomocą granulek żrących. Głównym składnikiem proszków do przetykania rur jest wodorotlenek sodu – bardzo silna zasada, która z wodą tworzy żrący ług o niskim pH. Środek zżera zalegające w rurach zanieczyszczenia i je udrożnia. Przy stosowaniu tego środka należy zachować szczególną ostrożność i w przypadku dostania się na błony śluzowe bądź wilgotną skórę, należy niezwłocznie to miejsce przelać dużą ilością zimnej wody. Poparzenia zadaowe są gorsze od kwasowych. Silna zasada topi tkanki, co jest trudniejsze w leczeniu.