 |
| Francis Hutcheson/ universitystory.gla.ac.uk |
Łacińskie słowo utilis oznacza „użyteczny”. Utylitaryzm to zatem postawa, uznająca za najwyższe dobro użyteczność, a więc pożytek jednostki lub ogółu. Utylitaryzm zwany jest też „filozofią zdrowego rozsądku”, ponieważ daleki jest od abstrakcyjnych spekulacji, jego celem jest konkretne działanie, dające „największe szczęście największej liczbie ludzi”.
Prąd ten zrodził się w oświeceniowej filozofii jako próba odpowiedzi na pytanie o właściwy sposób postępowania. Utylitaryści chcieli ustalić pewne, ogólne i powszechne zasady postępowania. Za kryterium rozróżnienia działań dobrych i złych, a więc pozytywnych i negatywnych, przyjęli użyteczność. I tak – postępowanie jest dobre, kiedy przynosi jak najwięcej szczęścia i jak najmniej nieszczęścia. W świetle tego rozumowania, lepiej skrzywdzić jedną osobę, niż dopuścić do nieszczęścia kilku.
Podstawowym problemem było jednak zdefiniowanie szczęścia i określenie jego siły. Jak bowiem określić, jakie zachowanie przyniesie więcej pożytku, jeśli ów pożytek pozostaje niezmierzony? Nie sposób wszak porównać szczęścia bądź nieszczęścia odczuwanego przez dwie różne osoby. Właśnie kwestia szczęścia najsilniej dzieliła przedstawicieli tego poglądu.