Katon Starszy
Swoją karierę w starożytnym Rzymie rozpoczął jako szeregowiec walczący podczas II wojny punickiej. Niedługo po tym został prawdopodobnie trybunem wojskowym. Już jako oficer wojskowy brał udział w zwycięskiej dla Rzymu bitwie nad rzeką Metaurus w roku 207 p.n.e. przeciwko bratu Hannibala – Hazdrubalowi.
Po zwycięskiej dla strony rzymskiej wojnie z Kartaginą powrócił do swojego majątku, który odziedziczył po śmierci ojca. Już w młodym wieku hołdował starorzymskim tradycjom, w życiu kierował się przed wszystkim skromnością i prostotą. Przez całe życie ubierał się w sposób staroświecki, aby podkreślić swoje przywiązanie do tradycji. Nie tolerował wszystkiego co nowe (nie rzymskie), zwłaszcza naleciałości pochodzącej z Grecji.
Karierę w polityce rozpoczął dzięki popularności jaką zyskał podczas swoich wystąpień na forum – zyskiwał coraz większe poparcie wśród wiernych starej tradycji rzymian. Już w roku 205 p.n.e. Katon zostaje wybrany kwestorem na Sycylii. W kolejnych latach sprawuję urząd edyla (199 r. p.n.e.), a następnie pretora (198 r. p.n.e.). Zwieńczeniem jego dotychczasowej kariery zostaje przyznany mu na rok 195 p.n.e. konsulat.
Katon Starszy znany jest przed wszystkim ze swojej nienawiści do Kartaginy, każde jego przemówcie w senacie po zakończeniu II wojny punickiej, było zakończone słowami „Poza tym uważam że Kartaginę należy zniszczyć”.
Obok działalności politycznej, w historii zapisały się również znaczące dzieła literackie Katona:
• De agri kultura (O rolnictwie) – Jest do dziś zachowanym najstarszym napisanym po łacinie dziełem z gatunku prozy. Zawiera nie tylko porady dotyczące prowadzenia gospodarstwa wiejskiego, ale również odnosi się do kulinariów, medycyny a nawet religii.
• Praecepta ad filiom (Nauki dla syna) – Z tego dzieła pochodzi słynne zdanie „rem tene, verba sequentur” – trzymaj się tematu, a słowa pojawią się same. Dzieło to obejmuje tematykę związaną z medycyną, rolnictwem oraz retoryką i jest uznawane za pierwszą rzymską encyklopedie.
• Origines (Początki) – Dzieło zawiera spisaną historię Rzymu od założenia, aż do roku 149 p.n.e..
Katon Młodszy
Marek Porcjusz Katon był prawnukiem Katona Starszego, stąd też jego przydomek Młodszy – kierował się przez całe swoje życie identycznymi wartościami, a nawet ubierał się podobnie do swojego pradziada. Jego rodzice zmarli gdy Katon był jeszcze bardzo młody, po ich śmierci zaadoptował go wuj Marcus Livius Drusus.
Od początku swojej działalności w Rzymie hołdował surowym republikańskim cnotą, uważając przy tym ówczesne czasy za moralny upadek Rzymian. Swoim zachowaniem demonstracyjnie przeciwstawiał się takiej sytuacji. Wszędzie nie dość, że nie korzystał z lektyki, chodził na boso często w najtańszym ubiorze. Korzystał ze wszystkich miejsc oraz pożywienia przeznaczone wówczas dla najniższych warstw społecznych.
Dzięki swoje odmienności szybko zyskał sobie zwolenników w senacie, którzy widzieli w nim ideał republikańskiego przywódcy – który nie wywyższając się, stawiał dobro republiki ponad swoje własne. Już w roku 67 p.n.e. Katon zostaje trybunem wojskowym w Macedonii. Podobno żołnierze uwielbiali go oraz szanowali ponieważ pomimo swoich przywilejów żył z nimi jak równy z równym.
W roku 65 p.n.e. zostaje kwestorem, a już dwa lata później trybunem ludowym. Właśnie w tym czasie dochodzi pierwszy raz do konfliktu Katona z Juliuszem Cezarem wplątanym w tzw. spisek Katyliny, który zwalczał ten pierwszy. Z resztą nie był to pierwszy przejaw niechęci do działań Cezara, po zawiązaniu pierwszego triumwiratu w roku 60 p.n.e., Katon starał się go zwalczać, uznając go za zagrożenie dla Republiki. W roku 58 p.n.e. Katon zostaje wysłany na Cypr w charakterze namiestnika wyspy – przeciwnicy polityczni chcieli się go pozbyć z Rzymu.
Po wybuchu wojny domowej w Rzymie opowiada się po stronie Pompejusza, przeciwko Cezarowi. Podobno złożył wówczas przysięgę, że nie zgoli brody ani włosów oraz będzie nosił żałobne ubranie dopóki tyran Cezar nie zostanie ostatecznie pokonany.
Nieszczęśliwie dla Katona, Pompejusz został pokonany w bitwie pod Farsalos w roku 48 p.n.e., a Katon wraz ze Scypionem Metellusem musiał uchodzić do Afryki, w celu zgromadzenia nowych wojsk. Jednak po raz drugi Cezar był górą kiedy jego siły w bitwie pod Tapsus w roku 46 p.n.e. rozbiły armię utworzoną przez Katona oraz Metelleusa.
Po przegranej bitwie Katon wraz z towarzyszem i resztkami wojska udaje się do Utyki, gdzie po kolacji Katon w samotności popełnia samobójstwo.