Bilans II Rzeczypospolitej. Osiągnięcia II RP (gospodarcze, społeczne, kulturalne, naukowe i in.)

II Rzeczpospolita była państwem o bardzo krótkim żywocie, istniejąc jedynie pomiędzy 1918  a 1939 rokiem. Należy przy tym też pamiętać, że pierwsze lata istnienia odrodzonego kraju wypełnione były konfliktami i gwałtownymi zmianami granic państwowych, co nie sprzyjało budowie państwowości. Odliczając lata 1918 – 1921 możemy z łatwością policzyć, że na „pokojową” budowę kraju rząd polski miał zaledwie 18 lat, czas niezwykle krótki w skali dziejów naszego narodu. Historycy do dzisiaj spierają się o to, czy został on dobrze wykorzystany.

Należy przede wszystkim pamiętać o trudnościach, z jakimi musiały borykać się polskie władze od samego początku istnienia państwa. Polska była krajem ubogim, zniszczonym wojnami, utrzymującym się głównie z rolnictwa. Trudności budziło nawet ujednolicenie aparatu administracyjnego, pochodzącego przecież z trzech różnych zaborów. Władze musiały podjąć się tytanicznego wyzwania, jakim było ujednolicenie różnic pomiędzy zaborami. Nie zawsze było to możliwe. W dwudziestoleciu utarł się podział na bogatą zachodnią część kraju („Polska A”) i biedne Kresy („Polska B”). Znaczne różnice pomiędzy poziomem życia w obu częściach kraju nie zostały wyrównane przez cały okres istnienia II RP. Sytuację pogorszył jeszcze trwający od początku lat 30 wielki kryzys ekonomiczny, który pogrzebał szanse na szybki wzrost gospodarczy i zepchnął wiele chłopskich gospodarstw na skraj nędzy. Z drugiej strony jednak należy wspomnieć też o wielkich sukcesach, jakimi były niewątpliwie reformy ujednolicające prawo, administrację i wzmacniające gospodarkę Rzeczpospolitej. Wprowadzenie nowej waluty (polski złoty), stworzenie Banku Polskiego, ujednolicenie szkolnictwa i administracji, kodyfikacja prawa, wreszcie ambitny Plan Czteroletni i budowa Centralnego Okręgu Przemysłowego i Gdyni są osiągnięciami, jakie należy uznać za duży sukces.

Państwo polskie odnosiło również sukcesy na polu naukowym. Wraz z rozwojem przemysłu dochodziło do jego szybkiej modernizacji, wdrażano nowe technologie i urządzenia. Zamówienia wojskowe pozwalały konstruktorom na tworzenie nowych, bardzo nowoczesnych typów broni i uzbrojenia, które jednak nie zawsze mogły zostać wdrożone do masowej produkcji, ze względu na trudności gospodarcze. Triumfy święcili również konstruktorzy cywilni, między innymi lotniczy – słynni polscy piloci i technicy, Franciszek Żwirko i Stanisław Wigura byli twórcami przebojowej serii samolotów RWD, które wygrały wszystkie najważniejsze zawody lotnicze w Europie. Niestety, ich kariera została przerwana przez tragiczną śmierć w wypadku lotniczym. W podobny sposób przedwcześnie odszedł z tego świata inżynier Zygmunt Puławski, twórca tzw. „skrzydła Puławskiego”.

II Rzeczpospolita była czasem rozkwitu kultury i sztuki. To wtedy narodziło się i wychowywało nowe pokolenie poetów i pisarzy, tworzyli też nadal (często zaś przeżywali złoty okres twórczości) znamienici polscy twórcy. Wystarczy wymienić tu tylko takie osoby jak Władysław Reymont, Witkacy, Bolesław Leśmian, Julian Tuwim, Jan Brzechwa i wielu innych. Był to złoty czas polskiej bohemy artystycznej.

Niestety, aż do końca II RP nie udało się rozwiązać problemów mniejszości narodowych. II Rzeczpospolita była państwem wielonarodowym, z dużą mniejszością ukraińską, białoruską, żydowską i niemiecką. Opresyjny stosunek władz państwa do mniejszości, połączony ze złymi stosunkami z sąsiadami powodowały dużą destabilizację wewnętrzną, zwłaszcza na Kresach.

Podsumowując, czasy dwudziestolecia są niezwykle trudne do obiektywnej oceny, zwłaszcza przez osobę żyjąca dzisiaj i patrzącą na nie przez pryzmat ponurego roku 1939. Niezależnie jednak od tego, jak w naszych oczach wypada ocena II RP, niewątpliwie położyła ona fundamenty pod współczesne państwo polskie.