Sytuacja na Dalekim Wschodzie po I wojnie światowej

Kraje wschodniej Azji zostały dotknięte I wojną światową w daleko mniejszym stopniu, niż odczuły to państwa europejskie. Jedyną większą zmianą polityczną był podział kolonii niemieckich w tym rejonie świata. Jednakże Wielka Wojna pośrednio przyczyniła się do „uratowania” Chin. Tuż przed I wojną światową zdawało się, że państwo to zostanie kolejną kolonią europejską i zostanie podzielone. Po Wielkiej Wojnie żadne z mocarstw nie kwapiło się do przeprowadzenia tego ambitnego planu.

Nie znaczy to jednak, że państwo chińskie znajdowało się w dobrej kondycji. W 1911 roku doszło do rewolucji w Chinach i obalenia dotąd panującej dynastii. Po krótkim okresie rządów parlamentarnych jednak doszło do chaosu w strukturach władzy.  Ostatecznie faktyczną władzę w poszczególnych prowincjach zaczęli sprawować lokalni „dyktatorzy”, często dowódcy okręgów armii. Sytuacja ta doprowadzała oczywiście do destabilizacji i wybuchających co jakiś czas konfliktów domowych. Z czasem o władzę w Chinach zaczęły walczyć dwie silne frakcje – komuniści i partia narodowa – Kuomitang. Szala zwycięstwa przechylała się to w jedną, to w drugą stronę.

Inaczej sprawy wyglądały w Japonii. Państwo to uczestniczyło w I wojnie światowej po stronie Ententy i należało do zwycięskiego obozu, nieliczne kolonie niemieckie, które udało jej się zająć nie zaspokoiły jednak mocarstwowych ambicji Tokio. Dodatkowo władze japońskie uznały za klęskę wejście w życie traktatów waszyngtońskich z roku 1922, które znacznie ograniczały możliwość rozbudowy floty i nakazywały morskie rozbrojenie. W kręgach japońskiej admiralicji i armii coraz częściej dochodzono do wniosku, że aby umożliwić Japonii ekspansję terytorialną, niezbędne będzie wygranie konfliktu ze Stanami Zjednoczonymi. Stąd też podjęty w latach 30. szeroko zakrojony program zbrojeń i modernizacji armii. Japonia cały czas kontrolowała też tereny Mandżurii, na których utworzono marionetkowe cesarstwo Mandżukuo.

W roku 1937 Japonia rozpoczęła pierwszy etap ekspansji kolonialnej, jaką był najazd na Chiny. Armia japońska, wyraźnie przewyższająca chińską, dosyć prędko przejęła kontrolę nad większością tego kraju. Spotkało się to z oburzeniem Ligii Narodów, która nie była jednak w stanie zapobiec rozwojowi konfliktu. Doszło także do zbliżenia Japonii i III Rzeszy, co doprowadziło do utworzenia „Osi” Tokio – Berlin – Rzym, złożonej z państw chcących walczyć o dominację nad światem. Jednakże Japończycy odnieśli również szereg niepowodzeń w walce z Sowietami, podczas granicznych „incydentów” (w istocie regularnych bitew) pomiędzy 1938 a 1939. Może to tłumaczyć niechęć Japończyków do zaangażowania się w wojnę przeciwko ZSRR w roku 1941.