Wojna chińsko-japońska (1937-1945) - przyczyny, przebieg (najważniejsze wydarzenia), skutki

W okresie międzywojennym Cesarstwo Japonii było uznawane za jedną z najważniejszych światowych potęg, wywierających ogromny wpływ na sytuację w Azji i na Pacyfiku. Od początku wieku Japończycy znacznie zwiększyli swoją strefę wpływów w Azji, kontrolując m.in. Mandżurię i Koreę. Jednakże w latach 20. ich morskie ambicje panowania nad Pacyfikiem zostały mocno ograniczone przez tzw. traktat waszyngtoński (1922), poważnie ograniczający zbrojenia na morzach. Nie mogąc chwilowo realizować swoich założeń panowania na Pacyfiku, Cesarstwo zwróciło się w stronę znacznie słabszego sąsiada, który wydawał się dogodnym celem ekspansji.

Chiny były w tym okresie państwem znajdującym się w głębokim kryzysie i osuwającym się w anarchię. Wprawdzie uniknęły one podziału na kolonie europejskie, jednak upadek cesarza (1912) i utworzenie republiki doprowadziły do wojny domowej i długiego okresu destabilizacji. Kiedy Japończycy rozpoczęli swoją inwazję, dwiema głównymi siłami w Chinach byli komuniści i konserwatywny Kuomitang.

Pierwszym „aktem” konfliktu pomiędzy Chinami  i Japonią było utworzenie na terenie Mandżurii (po zbrojnej interwencji) marionetkowego Cesarstwa Mandżukuo, całkowicie kontrolowanego przez Japończyków, z ostatnim chińskim cesarzem Pu Yi na czele. Jednakże to zwycięstwo nie zaspokoiło oczywiście apetytów japońskich. Oba państwa – Chiny i Japonia pozostawały w fatalnych stosunkach, a słabość polityczna Chin kusiła japońskich wojskowych. Ostatecznie w roku 1937 drobne w zasadzie incydenty graniczne i wojskowe doprowadziły najpierw do regularnego starcia wojsk chińskich i japońskich na moście Marco Polo, potem zaś do inwazji Japonii na Chiny. Japończycy w krótkim czasie opanowali wielkie połacie chińskiego terytorium, zaprowadzając tam swoje rządy surową ręką. Szczególnie ciężki los czekał miasto Nankin, które zostało w brutalny sposób spacyfikowane, później zaś stało się widownią szeregu makabrycznych egzekucji, dokonanych na ludności cywilnej, nierzadko bez żadnego powodu. W latach 1938 – 1939 armia japońska starła się też z siłami sowieckimi na granicy ZSRR, jednakże tutaj poniosła ona serię dotkliwych klęsk i ten kierunek ekspansji został zaniechany. Na początku lat 40. większość terytorium chińskiego było okupowane przez Japonię.

Nie znaczy to jednak, że była to całkowita kontrola. Zarówno komuniści, jak i Kuomitang stanęły przeciwko okupantowi, rozpętując gigantyczną wojnę partyzancką. Należy tu podkreślić, że każda z tych frakcji walczyła zarówno przeciw Japończykom, jak i wrogom politycznym, był to więc w zasadzie konflikt trójstronny. Po włączeniu się USA do II wojny  światowej siły Aliantów rozpoczęły dostarczanie do Chin personelu, broni i materiałów wojennych. Ostateczna klęska Japonii w roku 1945 stanowiła jednocześnie koniec okupacji, zwycięstwo było jednak okupione wielomilionowymi stratami.

Po zwycięstwie nad Japonią obie frakcje polityczne znowu skoczyły sobie do gardeł, prowadząc krwawe walki domowe. Ostatecznie zwycięsko wyszli z nich komuniści, pod wodzą Mao Tse Tunga, przekształcając Chiny w kolejne państwo komunistyczne. Resztki zwolenników Kuomitangu, wraz z jego głównym politykiem Czang- Kaj Szekiem ewakuowali się na wyspę Tajwan, tworząc tam niezależne państwo, istniejące do dziś.