Dojście Hitlera do władzy - historia, kalendarium (przebieg)

Adolf Hitler rozpoczynał swoją karierę polityczną jako mało znany działacz niszowej partii NSDAP. Po nieudanej próbie puczu w roku 1923 Hitler przesiedział kilka miesięcy w więzieniu, gdzie napisał ważne ideologicznie dzieło, które zostało wydane pod tytułem „Mein Kampf” („Moja walka”). W okresie tym doszło do znacznego osłabienia rządów Republiki Weimarskiej.  Kryzys i powszechnie panująca bieda powodowały rozgoryczenie, podobnie jak napływające co jakiś czas wieści o nowych ustaleniach w sprawie reparacji wojennych. Plany Davesa i Younga zakładały, że Niemcy będą spłacać nałożone przez traktat wersalski kontrybucje wojenne przez wiele lat, w najbardziej skrajnych projektach aż do lat 80. Budziło to zrozumiałe rozgoryczenie, pogłębione jeszcze faktem utraty dużych terytoriów na wschodzie kraju.

Adolf Hitler potrafił umiejętnie wykorzystywać owe niezadowolenie społeczne, stopniowo budując coraz większą grupę poparcia wokół swoich planów. Hitler był świetnym mówcą, potrafiącym przekonywać do siebie wyborców, dodatkowo też trafiał w czułe tony, obiecując znaczącą poprawę warunków życia w Niemczech i odbudowę dawnej potęgi. Partia nazistowska zaczynała zyskiwać coraz więcej zwolenników. Budziło to zaniepokojenie nowego prezydenta Republiki, Paula von Hindenburga. Ów weteran (i bohater) I wojny światowej uważał dążenia Hitlera za niebezpieczne i nie przepadał za przyszłym dyktatorem, starając się blokować jego drogę do władzy.

Niespodziewanym prezentem danym Hitlerowi przez los był Wielki Kryzys z lat 1929 – 1930, który spowodował nagłe załamanie się gospodarki na świecie, jak również potężną falę bezrobocia i nędzy w Niemczech. Państwo to, dopiero podnoszące się ze strat po I wojnie, zostało dotknięte potężnym kryzysem, którego nie można było przełamać. Miliony osób pozostało bez pracy, bądź też środków do życia. Coraz większą rolę odgrywały dwa radykalne stronnictwa, które obiecywały po przejęciu władzy poprawę losu Niemców – komuniści i naziści. Ostatecznie górą z tych rywalizacji wyszła ta druga opcja.

Hitler przegrał, ku jego własnemu zdumieniu, wybory prezydenckie z roku 1932, na rzecz Hindenburga. Stary prezydent nie był jednak w stanie zapobiec wzrostowi władzy Hitlera i był zmuszony mianować go kanclerzem 30.01.1933. NSDAP weszło do rządu jako partia koalicyjna.

Hitler nie miał jednak zamiaru zadowalać się jedynie taką pozycją swojej partii. W celu zdobycia szerszego poparcia uciekł się do prowokacji, która obiła się szerokim echem w Niemczech. W nocy z 27 na 28 lutego 1933 doszło do pożaru Reichstagu, budynku niemieckiego rządu. Generalnie historycy zgadzają się, że za podpalenie odpowiedzialny jest albo sam Hitler, albo jego sympatycy. Niezależnie od rzeczywistych motywów Hitler zareagował błyskawicznie, oskarżając o ten czyn komunistów i szeroko pojętych „wrogów” Niemiec. Na fali powszechnego oburzenia udało mu się wprowadzić szereg ustaw mających na celu zapobieżenie w przyszłości takim „terrorystycznym” atakom, które dawały w praktyce nieograniczoną władzę kanclerzowi. 14.07.1933 roku NSDAP stała się w praktyce jedyną legalną partią, a wszystkie inne zostały rozwiązane. Oczywistym jest to, że w takich warunkach naziści odnieśli w wyborach w roku 1933 przytłaczające zwycięstwo.

Ostatnim aktem i symbolicznym końcem Republiki Weimarskiej była śmierć Hindenburga, który odszedł z przyczyn naturalnych 2.08.1934. Jego pogrzeb stał się manifestacją siły politycznej Hitlera, który od tego momentu sprawował już niepodzielną władzę w Niemczech. Rozpoczęła się era III Rzeszy.