NSDAP, czyli Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei, po polsku Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników, dążyła do zdobycia nieograniczonej władzy, wykorzystując niezadowolenie spowodowane skutkami wojny i powojennym kryzysem gospodarczym. W latach 1933–1945 sprawowała w Niemczech totalitarną władzę
Utworzona została w Bawarii w 1919 jako Niemiecka Partia Robotników (DAP). Nazwa NSDAP pojawiła się w 1920 roku. Rok później na czele partii stanął Adolf Hitler.
Program i założenia
Partia odwoływała się demagogicznie do haseł nacjonalistycznych (podbudowywanych teoriami rasistowskimi, szczególnie silnym antysemityzmem), socjalnych i odwetowych. Stopniowo zdobywała poparcie znacznej części społeczeństwa niemieckiego.
Najważniejszy dla NSDAP był wódz. Jego wola była prawem najwyższym, a on sam nie podlegał żadnej kontroli. W terenie NSDAP dzieliła się na organizacje regionalne, powiatowe i lokalne.
Partia stworzyła cały wachlarz organizacji jej podporządkowanych, m.in.: SS, SA, związki młodzieży, związki kobiet. Nad każdą z nich sprawowała kontrolę.
W 1933 roku, kiedy Hitler doszedł do władzy, zlikwidowano pozostałe niemieckie partie i przystąpiono do likwidacji wewnętrznej opozycji (noc długich noży). Ekspansja NSDAP doprowadziła w 1939 roku do wybuchu II wojny światowej.
System terroru NSDAP polegał na ustanowieniu totalnej inwigilacji, szerokiej rozbudowie aparatu policyjnego i obozów, zlikwidowaniu wszelkiej opozycji, poddaniu wszystkich dziedzin życia ścisłej kontroli i reglamentacji ze strony partii i państwa, wprowadzeniu kultu wodza. W polityce zagranicznej realizowano ideę walki o przestrzeń życiową, Lebensraum. Towarzyszyło temu okropne ludobójstwo. Rasistowska polityka NSDAP doprowadziła do zagłady ponad 6 mln Żydów w okupowanej Europie.
W procesach norymberskich nazwano NSDAP organizacją przestępczą.