Wojna domowa w Hiszpanii (1936-1939) - przyczyny

W pierwszej połowie XX wieku dni świetności państwa hiszpańskiego należały już do przeszłości. Państwo to było uważane za jedno z najsłabszych i najbiedniejszych w Europie, znajdując się na uboczu polityki europejskiej. Targana wewnętrznymi kryzysami Hiszpania nie brała udziału w I wojnie światowej i praktycznie nie stanowiła ważnego elementu polityki europejskiej. Ówcześnie panujący król, Alfons XIII, był słabym monarchą, niezainteresowanym nawet rządzeniem. Ostatecznie w roku 1931 abdykował on, pozwalając na utworzenie republiki hiszpańskiej.

Zmiana polityczna nie spowodowała jednak wygaszenia sporów wewnętrznych. Można powiedzieć, że doszło do zjawiska wręcz przeciwnego. Cały kraj podzielił się dość szybko na dwa główne obozy – radykalnej prawicy, dążącej do restauracji monarchii i konserwatywnego podejścia do rządów i różnego rodzaju ugrupowań lewicowych, domagających się gruntownych reform. Z czasem stosunki pomiędzy obiema frakcjami jedynie pogarszały się, a bojówki obu stron prowadziły ze sobą regularne starcia.

Ostatecznie punktem zapalnym, który dał początek wojnie domowej był zamach stanu, zorganizowany przez grupę popierających prawicę generałów. W roku 1935 większość w rządzie zyskały partie lewicowe, zjednoczone we Froncie Ludowym. W odpowiedzi doszło do serii zamachów, przeprowadzonych przez obie strony. Śmierć wielu wysokiej rangi przywódców doprowadziła ostatecznie do decyzji o buncie wojska. W rebelii wojskowej początkowo główną rolę odgrywali generałowie Emilio Mola i Francisco Franco, z czasem zaś znacznie wzrosła rola tego ostatniego.

17.07.1936 roku Francisco Franco przybył do Maroka, będącego hiszpańską kolonią i rozpoczął tam powstanie zbrojne, do którego przyłączyły się lokalne garnizony. Wkrótce walki wybuchły też na Półwyspie Iberyjskim. Przeciwko wojskom wiernym legalnemu rządowi – republikanom – stanęły oddziały prawicowe, w tym przedstawiciele radykalnej hiszpańskiej prawicy – Falangi. Był to początek trzyletniego konfliktu, który ostatecznie, przy udziale mocarstw trzecich, dał generałowi Franco zwycięstwo i niepodzielną władzę nad krajem.