Wojna domowa w Hiszpanii - skutki

Trwająca przez trzy długie lata (1936 – 1939) wojna domowa w Hiszpanii była pierwszym tak poważnym konfliktem zbrojnym na terenie Europy od czasów I wojny światowej. Po wielu ciężkich walkach i wielotysięcznych stratach po obu stronach, z walki pomiędzy nacjonalistami a republikanami górą okazali się ci pierwsi. Dyktatorską władzę w państwie przejął generał Francisco Franco. W czasie wojny jego siły były wspierane przez hitlerowskie Niemcy, stąd też zbliżenie Hiszpanii do Niemiec, jednakże w czasie drugiej wojny światowej generał, w przeciwieństwie do Mussoliniego, nie zdecydował się na przyłączenie do konfliktu i jego dyktatura utrzymała się aż do lat 70. XX wieku.

Wojna domowa jest uważana za jedną z większych porażek Ligii Narodów, która okazała się bezsilna wobec konfliktu w Europie. Ani różnorakie apele, ani próby mediacji pomiędzy stronami, nawet różnorakie embarga i ustawy potępiające wojnę nie były w stanie zatrzymać rozlewu krwi. Sytuację komplikował fakt, że wiele państw – członków Ligii było mniej lub bardziej otwarcie zaangażowanych w konflikt, sprzedając walczącym stronom broń i wyposażenie.

Wojna domowa jest też często nazywana „poligonem doświadczalnym” przed II wojną światową. Zarówno Niemcy, jak i Związek Radziecki (nie licząc mniejszych państw) wysłały do Hiszpanii swój najnowszy sprzęt, techników i ludzi, licząc na to, że będzie mógł on zostać przetestowany w boju. Szczególnie złą sławą cieszył się niemiecki oddział lotniczy, Legion Condor, wyposażony w najnowsze samoloty Luftwaffe. Wykorzystanie najnowszego sprzętu pozwoliło państwom totalitarnym na jego dopracowanie, a zebrane doświadczenia posłużyły do dopracowania doktryn wojennych. Oprócz tego niebagatelne znaczenie miało też wykształcenie nowej kadry dowódczej, która w tym konflikcie zbierała doświadczenie, wykorzystywane potem na frontach II wojny światowej.