Kształtowanie się granic II RP po I wojnie światowej - koncepcja federacyjna i inkorporacyjna granic Polski

Odzyskanie niepodległości przez Polskę w roku 1918 nie oznaczało oczywiście końca problemów, przed którymi stawali ówcześni polscy politycy i działacze niepodległościowi. Można powiedzieć, że stało się wręcz przeciwnie. Młode państwo polskie zaczynało praktycznie od zera i nie miało nawet dokładnie wytyczonych granic państwowych. Praktycznie każde przesunięcie granicy w jedną czy drugą stronę oznaczać musiało konflikt z sąsiadami, często równie młodymi państwami, również powstałymi na gruzach dawnych imperiów rosyjskiego i austro – węgierskiego. Stąd też w polityce polskiej ścierały się dwie, zasadniczo różne koncepcje nowych granic polskich.

Koncepcja federacyjna była preferowana przez polityków z grona Józefa Piłsudskiego, zwłaszcza więc przez polityków lewicy, jak również sympatyków Marszałka. Zakładała ona, że naczelnym wrogiem Polski była i jest Rosja, niezależnie od tego, czy będzie ona „biała” czy „czerwona”. Najlepszym rozwiązaniem dla Polski będzie więc oddzielić się od Rosji „buforem” w postaci silnych państw – przede wszystkim Ukrainy i Białorusi – związanych federacją i sojuszem z Polską. Sama idea „federacji” była interpretowana dosyć różnie – jedni uważali ją za ścisły sojusz wojskowo – polityczny, inni widzieli w niej nową unię lubelską.

Przeciwnikiem koncepcji federacyjnej była koncepcja inkorporacyjna. Jej zwolennikiem był obóz narodowy, wraz z jego liderem, Romanem Dmowskim. W myśl założeń inkorporacyjnych niezależne państwa na wschodzie były zjawiskiem niepożądanym i szkodliwym, a odpowiednio duże i silne państwo polskie będzie w stanie samo się obronić. Naczelnym celem polityki powinno być więc zajęcie wszystkich terenów, na których dominuje żywioł polski. Docelowym celem było utworzenie państwa jednolitego narodowo, tak więc wszystkie mniejszości znajdujące się na terenie Polski należało poddać intensywnej polonizacji, co jednocześnie zwiększyłoby stabilność kraju.

Pierwsze lata niepodległości były okresem ścierania się owych koncepcji i różnorakich projektów pośrednich, wyprowadzanych to z jednej, to z drugiej opcji politycznej. Ostatecznie jednak przewagę zdobyła koncepcja inkorporacyjna. Okazało się, że wszelkie próby zawarcia sojuszu z młodymi państwami na Wschodzie kończyła się mniejszym lub większym niepowodzeniem, a często ich rządy przybierały wrogą względem Polski postawę. Wobec tego jedyną alternatywą była realizacja myśli inkorporacyjnej. Doprowadziło to jednak także do szeregu negatywnych skutków, jakim była duża liczba mniejszości narodowych na Kresach i trudności z ich asymilacją. Napięcia na wschodzie kraju trwały aż do II wojny światowej.