Definicja
Jest to figura retoryczna, polegająca na bezpośrednim zwrocie do osoby, bóstwa lub upersonifikowanej idei. Dominuje w niej styl podniosły, patetyczny. Zazwyczaj skierowana jest do przedmiotów, osób i zjawisk, które nie należą bezpośrednio do tematu utworu. Jej forma jest przeciwieństwem prostej mowy codziennej, użytkowej.
Występowanie i cechy
Apostrofę można spotkać w przemówieniach, utworach literackich, a także w poezji. Występowanie apostrofy jest najbardziej charakterystyczne dla ody. Za pomocą patosu, który niesie ze sobą apostrofa, nadawca wywołuje silne wrażenia czytelnika.
Apostrofy bardzo często występują z utworach romantycznych np. u Adama Mickiewicza w Odzie do młodości, u Cypriana Kamila Norwida w Fortepianie Chopina czy u Juliusza Słowackiego w Grobie Agamemnona.
Apostrofa występuje również w retoryce – w tym wypadku jest to bezpośredni zwrot do mówcy, a adresatem jest osoba rzeczywiście istniejąca. Także tutaj wypowiedź formułowana jest w stylu podniosłym choć nie tak patetycznym jak w przypadku poezji. Co ważne, apostrofa retoryczną może być wypowiedź skierowana do osoby nieobecnej, jak i do słuchacza obecnego.
Szczególnym rodzajem apostrofy jest inwokacja – najczęściej umieszczana na początku utworu stanowi prośbę do muzy lub innego bóstwa z prośbą o natchnienie, ale także do określonego pojęcia abstrakcyjnego. Najsłynniejszym przykładem inwokacji w polskiej literaturze jest epos Pan Tadeusz Adama Mickiewicza.
