Definicja
Jest to jeden z chwytów retorycznych polegający na oderwaniu się od toku myślowego autora wypowiedzi. W literaturze oznacza również technikę narracyjną, polegającą na chwilowym odejściu od głównego tematu dzieła.
Pojęcie dygresji odnosi się do kompozycyjnej struktury wypowiedzi, ale ma także wiele wspólnego z elementami treściowymi i stylistycznymi dzieła.
Dygresja w retoryce
W retoryce dygresja to chwyt, dzięki któremu na chwilę można odejść od zasadniczego tematu wypowiedzi, do tematu o luźnym charakterze i związku wobec dzieła. Nowo podjęty wątek może zostać przedstawiony bardzo obszernie, choć częściej zdarzają się wypowiedzi zwięzłe i lapidarne.
Dygresja retoryczna pełni kilka następujących funkcji:
- służyć prezentacji jakiegoś osobistego rysu autora lub cechy jego osobowości
- służyć zwolnieniu tempa akcji wypowiedzi i przepływu informacji
- służyć emocjonalnemu przygotowaniu słuchaczy do wprowadzenia jakiejś nowej treści
Dygresja w literaturze
Jest to odejście od zasadniczego toku narracji i wprowadzenie w jego miejsce wątków nowych, luźno powiązanych z narracją zasadniczą. Element językowy, który autor wprowadza w ten sposób stanowi jest treściowo i stylistycznie obcy.
Dygresja popularna była szczególnie w literaturze romantyzmu, gdzie chętnie wykorzystywana była w ramach poematu dygresyjnego.
