Wiele wspaniałych osiągnięć Starożytnej Grecji wpływa na dzisiejszą kulturę europejską. Do dzisiaj czerpiemy z następujących narzędzi pozostawionych nam w spadku przez greków - Demokracja, Nauka, Filozofia, Sztuka, Architektura, Igrzyska Olimpijskie.
Wpływ kultury greckiej na współczesną kulturę europejską – Demokracja
Demokracja (demos – ludzie, kratos – siła) – władza ludu. Miała ona swój początek w starożytnych Atenach. Ateny do V w. p.n.e. odeszły od ustroju monarchii, przechodząc do pełnej demokracji. Początkowo arystokracja zaczęła przejmować władzę. Z biegiem czasu urzędnicy zaczęli być wybierani na zgromadzeniu ludowym przez wszystkich obywateli. Zgromadzenia ludowe miały dawać zwykłym obywatelom wpływ na sprawy polis, ostatecznie miały one charakter strikte informacyjny. Doprowadziło to do pogłębienia różnic między warstwami społecznym, co spowodowało wzrost społecznego niezadowolenia. To niezadowolenie miało wpływ na zmiany w społeczeństwie ateńskim.
Zarządzono spisanie praw zwyczajowych oraz uregulowanie porządku polis. Wyznaczony do tego w 621 r. p.n.e. został jeden z archontów Ateńskich – Drakon. Prawa spisane przez niego miały bardzo surowy charakter, dlatego nie wpłynęły pozytywnie na poprawę życia społeczeństwa ateńskiego. Jednocześnie należy podkreślić, iż prawa spisane przez Drakona stanowią pierwszy kodeks prawa karnego i cywilnego.
Arystokracja ostatecznie została zmuszona do ustępstw, przeprowadzono kolejne reformy, których autorem został Solon. Był pierwszym archontem – najwyższym urzędnikiem państwowym, dzisiejszy odpowiednik premiera. Przygotował on grunt pod zmiany ustrojowe w Atenach. Podzielił społeczeństwo ateńskie na 4 klasy – według posiadanych majątków. Powołał nową instytucję – Radę Czterystu, która stała się najważniejszym organem państwowym. Dodatkowo ustanowił sąd przysięgłych, miał ostateczny wpływ na poszerzenie uprawnień zgromadzenia pełnoprawnych obywateli Aten, mających ukończone 20 lat (eklezja).
Kolejne reformy zostały przeprowadzone w latach 508 – 507 p.n.e. przez Klejstenesa. Te reformy stanowiły podwaliny dla demokracji ateńskiej. Celem reform było ograniczenie roli arystokracji oraz zatarcie różnic majątkowych i wymieszanie społeczeństwa. Przeprowadził zmianę podziału na bractwa, plemiona i rody na podział terytorialny, Attyka została podzielona na 3 okręgi. Każdy z okręgów był podzielony na mniejsze rejony. Każdy cudzoziemiec, który przybył do Attyki i osiedlił się w niej na stałe, zyskiwał prawa obywatelskie. Zwiększył ilość radnych z 400 do 500 – po 50 obywateli z każdej fyli, byli oni wybierani co roku poprzez losowanie. Powołał sąd skorupkowy oraz urząd 10 wodzów – wynik podziału administracyjnego na 10 fyli.
Perykles jest uznawany za ojca demokracji. Za jego czasów Ateny rozwinęły się pod względem gospodarczym, społecznym i kulturowym. Dodatkowo za jego czasów wprowadzono diety dla urzędników, umożliwiło to obejmowanie urzędów przez mniej zamożnych ludzi.
Wpływ kultury greckiej na współczesną kulturę europejską – Nauka
Rozwój kultury Greckiej miał ogromy wpływ na dzisiejszą naukę. Wachlarz nauk, które rozwijały się w starożytnej Grecji jest ogromy, obejmuje takie dyscypliny jak: matematyka, astronomia, medycyna, geografia, filozofia. Okres rozwoju nauki w starożytnej Grecji przez historyków nazywany jest „złotym okresem nauki”.
W tych czasach powstały słynne twierdzenia, do dzisiaj używane w matematyce – twierdzenie Pitagorasa oraz twierdzenie Talesa. Dodatkowo Euklides opublikował dzieło „Elementy geometrii”, które obejmowało takie obszary jak geometria, czy teoria liczb. To dzieło było używane jako podręcznik przez kolejne 2200 lat.
Apollonis, to twórca trygonometrii oraz prekursor geometrii analitycznej. Wprowadził pojęcia stosowane do dnia dzisiejszego – elipsa, hiperbola, parabola. Dzięki Talesowi z Miletu możliwe było obliczenie np. wysokości piramid, jak również odległości statku od brzegu.
Pitagorejczycy odkryli, że Ziemia ma kształt kuli oraz krąży wokół Słońca. Poznali jeszcze 10 innych planet. Eratostenes dokonał pomiaru promienia Ziemi oraz długości równika. Hipparch ocenił odległość Ziemi od Księżyca, stworzył również siatkę współrzędnych.
Prekursorem dzisiejszej medycyny był Hipokrates (przysięga Hipokratesa) - który jako najważniejsze postawił zdrowie chorego. Jest twórcą zasady „Primo non nocere” – Po pierwsze nie szkodzić. Opisał amputację kończyn oraz użycie protez. Opracował narzędzie do leczenia skoliozy. Zwrócił uwagę na potrzebę higieny oraz stosowania diet jako profilaktykę chorób. Wyznaczył podstawy diagnozy. Proksagoros – odróżnić tętnice i żyły. Dwunastnica, trzustka czy gruczoł prostaty zostały wyodrębnione przez Herofilosa.
Arystoteles miał ogromny wkład w rozwój nauki. Rozwinął teorie państwa, zajmował się historią teatru, filozofią, logiką, dokonał systematyzacji zwierząt. Założył szkołę, w której zespoły podejmowały badania naukowe, gromadziły naukowców z wielu dziedzin. W Aleksandrii – wzorując się szkołą Arystotelesa, utworzono Muzeum (Museion), które było instytutem naukowym. Znajdowała się tam ogromna biblioteka, gdzie zbiory miały sięgać 700000 zwojów papirusu (ksiąg).
Wpływ kultury greckiej na współczesną kulturę europejską – Filozofia
Ogromny wpływ na kształtowanie się późniejszych nauk miała filozofia starożytnej Grecji. Swoją uwagę skupiała na roli rozumu oraz badaniach. Filozofia z greckiego to philosophia, oznacza to umiłowanie mądrości. Greccy filozofowie skupiali się na rzeczywistości, odrzucając przekonanie o oczywistości świata, który ich otacza.
Tales z Miletu uważany jest za pierwszego filozofa. Stworzył teorię, że wszystko powstało i składa się z wody. Swoją teorię oparł na obserwacjach oraz sprowadzeniu natury (przyroda, świat boski) do jednej podstawowej zasady.
Klasycznym greckim filozofem był Sokrates, uważany za założyciela filozofii zachodniej. Miał wkład w etykę, logikę, teorię poznania.
Plato napisał kilkadziesiąt dialogów filozoficznych. Odbiły się one o metody zdobywania wiedzy (wczesne dialogi), wymiar sprawiedliwości, etykę praktyczną. W swoich dziełach oceniał metafizykę, rozum, etykę, wiedzę. Sam oceniany jest jako racjonalista i idealista.
Najsłynniejsze traktaty Arystotelesa, to „Fizyka”, „Metafizyka”, „Nicomachean” (Etyka), „De anima” (o duszy), „Polityka. Arystoteles był filozofem i myślicielem. Jego poglądy dominowały przez ponad 2000 lat.
Wpływ kultury greckiej na współczesną kulturę europejską – Sztuka
Trzy najważniejsze okresy historyczne, które najlepiej oddają istotę sztuki Greckiej: archaiczny (700 – 480 r. p.n.e.), klasyczny (480 – 323 r. p.n.e.) oraz hellenistyczny (323 – 31 r. p.n.e.).
Najlepiej do dnia dzisiejszego zachowały się greckie rzeźby. W okresie klasycznym rzeźby perfekcyjnie oddawały rzeźbę ludzkiego ciała, dodatkowo gesty oraz grę mięśni. Przykładem możemy być „Dyskobol” Myrona, gdzie artysta ukazał ciało przed rzutem dysku w maksymalnym naprężeniu.
Jako mistrza rzeźby statycznej uważa się Polikleta z Argos, jego najsłynniejsze dzieło, to Doryforos (z gr. „doryphoros”, czyli niosący włócznię). Polikleta dążył do odtworzenia piękna, które występowało w naturze. W tym celu dokonał licznych pomiarów, z których wyprowadzał idealne wartości. Doszedł do takiej perfekcji, że potrafił stworzyć dzieło wzorując się jedynie na grubości palca, czy długości stopy.
Lizyp uczynił rzeźbę trójwymiarową. Wprowadził iluzjonizm – pomniejszył głowę oraz wysmuklił ciało, aby wydawało się wyższe. Najsłynniejszym dziełem Luzypa jest Apoksyomenos – zawodnik oczyszczający się z piasku.
Oprócz rzeźb sportowców dokonywano również rzeźb bogów. „Zeus z Olimpii”, to dzieło Fidiasza, do którego wykonania posłużył się techniką chryzelefatyczną (posąg pokryty złotem i kością słoniową). Praksyteles wykonał pierwszy posąg boga kobiety „Afrodyta z Kniodos” – był to początek tryumfu aktu kobiecego w kolejnej epoce..
Wpływ kultury greckiej na współczesną kulturę europejską – Architektura
Akropol, którego odbudowa trwała przez ok. 40 lat, to przykład wspaniałej architektury Greckiej. Rzeźbiarz Fidiasz był autorem planu odbudowy Akropolu. Ukoronowaniem pierwszej fazy rozwoju architektury były Świątynie Akropolu. Ten zespół budowli miał ogromny wpływ na kolejne epoki, które niewiele dodawały od siebie.
Kolejno przyszedł czas na budowle użytkowe. Portyk, charakterystyczny typ budowli publicznej, to podłużna hala, w której jedną ze ścian zastąpiła kolumnada, druga to mur albo szereg pomieszczeń.
Miejscem oficjalnych spotkań był Grecki Teatr. Teatry znajdowały się w każdym mieście, odgrywane były w nich spektakle. Teatry zazwyczaj znajdowały się na zboczach wzgórz za miastem.
Wpływ kultury greckiej na współczesną kulturę europejską – Igrzyska Olimpijskie
Igrzyska Olimpijskie były najbardziej prestiżowym wydarzeniem sportowym w starożytnej Grecji, odbywały się na cześć Zeusa. Odbywały się tylko latem, co cztery lata. Na widowni jak i uczestnikami mogli być jedynie mężczyźni.
Uczestnik musiał być w pełni sprawny fizycznie. Dyscypliny były indywidualne, nie było dyscyplin grupowych. Igrzyska odbywały się zawsze w tym samym miejscu – w Olimpii na Peloponezie. Były to ogólnogreckie zawody, które miały przypomnieć obywatelom, że mimo toczących się walk dalej są jednym narodem. Dodatkowo na czas igrzysk zawieszano wszelkie bitwy, zawierano rozejm, panował spokój boży – Ekecheria.
Współczesne igrzyska również mają na celu szerzyć ideę pokoju. W starożytności (jak i współcześnie) otwarcie i zakończenie igrzysk było spektakularnym wydarzeniem. Wspólną cechą jest również płomień olimpijski, który towarzyszył w starożytności, jak i w dzisiejszych czasach.