W latach 80. XX wieku coraz wyraźniej widać było wszystkie wady systemu komunistycznego, dominującego w ZSRR. Okazało się, że gospodarka centralnie planowana jest daleko mniej wydolna od kapitalistycznej. Związek Radziecki zaczął załamywać się pod własnym ciężarem, szerzyła się korupcja, spadał poziom życia, przegrywano wyścig zbrojeń. Nowy (od 1985) przywódca ZSRR, Michaił Gorbaczow, doskonale zdawał sobie sprawę z problemów kraju. Aby go uratować, postanowił wprowadzić szereg reform (ich początek to rok 1985/6), które miały w założeniu zreformować państwo i pozwolić mu przetrwać trudny okres.
Głasnost
„Głasnost” czyli „jasność” oznaczała koniec dawnego modelu propagandy komunistycznej, która ukrywała przed obywatelami wiele aspektów życia w ZSRR i na świecie. Została zniesiona większa część cenzury, a ludzie otrzymali w końcu wolność słowa i poglądów. Efektem ubocznym było jednak dowiedzenie się przez szerokie masy o faktycznym stanie gospodarki ZSRR.
Pierestrojka
Powiązana z głasnostią była kampania gospodarczo – polityczna, mająca na celu reformę gospodarki ZSRR – tzw. pierestrojka. Gorbaczow starał się zakończyć Zimną Wojnę i pojednać się z Zachodem, jak również wpuścić na rynek radziecki kapitał obcych państw. Zwolnione z przemysłu zbrojeniowego środki miały trafić do rozwoju przemysłu lekkiego, żywieniowego itp. W ten właśnie sposób przywódca Związku Radzieckiego miał zamiar uniknąć krachu swojego państwa.
W praktyce jednak okazało się, że założenia te obróciły się przeciwko ich twórcom. Ludność ZSRR po poznaniu prawdy o stanie gospodarki, jednocześnie zaś kuszona zachodnimi nowinkami i bogactwem zaczęła coraz bardziej sprzeciwiać się władzy centralnej. Doszło również do szeregu wystąpień w republikach Związku Radzieckiego i tendencji odśrodkowych. Reformy mające uratować ZSRR przyśpieszyły jedynie jego upadek.