Po drugiej wojnie światowej Polska znalazła się w sferze wpływów Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, który dążył programowo do realizacji idei komunizmu, poprzedzonej okresem socjalistycznym. Realizacje wymienionych ideologii musiały skutkować realnymi zmianami w gospodarce krajów pozostających pod wpływem ZSRR – w tym także Polski, a właściwie Polski Rzeczpospolitej Ludowej.
W Polsce, a także innych krajach satelickich ZSRR od zakończenia II wojny światowej do lat 90. funkcjonowała gospodarka centralnie planowana (inaczej nazywana także nakazowo-rozdzielczą). Jej cechą charakterystyczną było to, że opierała się ona o plany (trzyletnie, sześcioletnie itp.), podczas których państwo realizować miało założenia zadecydowane przez centralną władzą – decyzje te dotyczyły m.in rodzaju produkcji (jej priorytetów, cen), a także „sprawiedliwego” podziału dóbr w społeczeństwie.
Jednym z najważniejszych celów wprowadzanych planów gospodarczych było uniknięcie problemów, z jakimi boryka się ustrój kapitalistyczny, tj. wahań koniunkturalnych, kryzysów finansowych, nadprodukcji i bezrobocia. Innym celem było także wprowadzenie sprawiedliwości społecznej.
Gospodarka PRL – cechy
- cele gospodarcze realizowano w kolejnych planach, tj.: 3-letni plan odbudowy gospodarczej (1947-1949), 6-letni plan budowy socjalizmu 1950-1955, następne plany trwały 5 lat.
- likwidacja sektora prywatnego,
- nieudane próby kolektywizacji rolnictwa – tworzenie Państwowych Gospodarstw Rolnych (PGR),
- rozbudowa przemysłu ciężkiego,
- zaciągnięcie znacznych kredytów zagranicznych w latach 70. w imię przyspieszonego rozwoju gospodarczego,
- wprowadzenie monopolu państwa w eksporcie,
- oficjalny brak bezrobocia (występowanie wysokiego tzw. bezrobocia ukrytego oraz przeludnienia agrarnego).
Należy pamiętać, że pomimo dość racjonalnych pobudek ekonomicznych wprowadzenia gospodarki centralnie planowanej, jej efektem było doprowadzenie gospodarki Polski na skraj przepaści, przed którą uratowały ją wyłącznie reformy z początku lat 90.