Pojęcie „Plan Balcerowicza” wiąże się z pakietem reform, które zostały rozpoczęte w Polsce w 1990 r. Reformy te dotyczyły sfery gospodarczej i ustrojowej, a ich wprowadzanie zajęło 111 dni. Głównym celem reform było osiągnięcie stabilizacji gospodarczej kraju (w chwili rozpoczęcia reform w Polsce panowała bardzo wysoka inflacja itp., a sama gospodarka bliska była upadku) i umożliwienie przeobrażenia gospodarki Polski z tzw. gospodarki centralnie sterowanej do gospodarki rynkowej. Istotną cechą reform był ich gwałtowny charakter, szybkie decyzje i powiązane z nimi działania nastawione na jak najszybszy skutek.
Mimo, że nazwa reform odnosi się do nazwiska jednej osoby – Leszka Balcerowicza (ówczesny minister finansów i premier), to reformy były opracowane przez grupę ekspertów (m.in. Stanisław Gomułka, Wojciech Misiąg, Stefan Kawalec) i oparte na wcześniejszym zamyśle J. Sachsa i G. Sorosa.
Plan Balcerowicza - na czym polegał
Dla wprowadzenia reform kluczowe stało się uchwalenie aż dziesięciu ustaw, które podpisał jeszcze prezydent Wojciech Jaruzelski pod koniec 1989 r. Ustawy te dotyczyły gospodarki finansowej przedsiębiorstw państwowych, uporządkowania stosunków kredytowych, zmiany prawa Bankowego i o Narodowym Banku Polskim, prawa dewizowego i celnego, prawa dot. zatrudnienia, prowadzenia działalności gospodarczej, opodatkowania i innych.
Efektem działania Planu Balcerowicza było wyraźnie zahamowanie inflacji, a także ograniczenie deficytu budżetowego, redukcja zadłużenia zagranicznego, usprawnienie systemy bankowego, osiągnięcie wzrostu gospodarczego. Negatywnym skutkiem planu (choć można dowodzić, iż było to po prostu zjawisko naturalne związane z ujawnieniem tzw. bezrobocia ukrytego – powszechnego w PRL) było bardzo wysokie bezrobocie (kilkanaście procent), które zresztą wpłynęła na późniejszą ocenę planu.
Warto wiedzieć, iż Plan Balcerowicza jest bardzo różnie oceniany. Faktem jest jednak, że warunki obserwowane w momencie rozpoczęcia reform były nadzwyczaj trudne i prawdopodobnie niemożliwa byłaby próba opracowania reform, która spowodowałaby rozwój kraju, a jednocześnie zadowoliła wszystkie grupy społeczne. Plan Balcerowicza należy więc analizować w ścisłym związku z ówczesną sytuacją gospodarczą i polityczną – wówczas prawdopodobnie okaże się, że było to jedno z najlepszych możliwych do podjęcia działań.