Listy do Tymoteusza oraz List do Tytusa należą do tzw. listów pasterskich. Kościół uznaje św. Pawła za ich autora, jednak niektórzy egzegeci podają to w wątpliwość, zwracając uwagę chociażby na odmienny język, styl, terminologię, a także wątki teologiczne, które nie występują w innych pismach Apostoła.
1 List do Tymoteusza
Został napisany i wysłany z Macedonii. Datuje się go na 63-67 r. Jego adresatem był przebywający w Efezie Tymoteusz, który czuwał nad rozwijającym się tam Kościołem.
Tymoteusz był oddanym uczniem Pawła, towarzyszem jego podróży. Został prawdopodobniej ochrzczony przez Apostoła w czasie jego pierwszej misji. List, który wysyła do niego Paweł jest zbiorem pouczeń dla młodego duszpasterza.
Św. Paweł przede wszystkim skupia uwagę na trosce o czystość apostolskiej nauki w obliczu głoszonych błędów. W czasach, kiedy Apostoł działał, struktura Kościoła dopiero się kształtowała i była płynna. Tym bardziej św. Paweł kładzie nacisk na stałą czujność Tymoteusza wobec niebezpiecznych przeinaczeń. Musi być stanowczy i bezkompromisowy w sprawach wiary:
Jak prosiłem cię, byś pozostał w Efezie, kiedy wybierałem się do Macedonii, [tak proszę teraz], abyś nakazał niektórym zaprzestać głoszenia niewłaściwej nauki, a także zajmowania się baśniami i genealogiami bez końca. Służą one raczej dalszym dociekaniom niż planowi Bożemu zgodnie z wiarą. (1 Tm 1,3-4)
Nie należy tolerować fałszywego nauczania (1 Tm 4, 1-7). Paweł wspomina również o dwóch mężczyznach, Hymenausie i Aleksandrze, którzy utracili wiarę. Apostoł „przekazał ich szatanowi, ażeby się oduczyli bluźnić” (1 Tm 1,20). Takie działanie wskazuje, że już w pierwotnym Kościele istniał pewien rodzaj ekskomuniki.
Pierwszy List do Tymoteusza zawiera szereg wskazówek praktycznych. Św. Paweł pisze m.in. jak należy zachowywać się podczas modlitwy (1 Tm 2,8-15). Jest to fragment w dzisiejszych czasach kontrowersyjny, gdyż Apostoł naucza o przewodnictwie mężczyzn, odwołując się do porządku stworzenia Adama i Ewy. Kobietę w czasie zgromadzenia obowiązuje zasada milczenia, skromny strój. Paweł zabrania także kobietom nauczać, a za ich cel stawia rodzenie dzieci, które przyniesie im zbawienie. Św. Paweł porusza także sprawę wdów i nakazuje otaczać je szczególną opieką (1 Tm 5, 3-1).
Z Listu wynika także, że zaczęły się pojawiać pierwsze urzędy kościelne – Paweł opisuje przymioty biskupa i diakona (1 Tm 3). W rozdziale 4 Apostoł wspomina także o kolegium prezbiterów (1 Tm 4,14).
List zawiera nie tylko pouczenia praktyczne, ale też prawdy o charakterze dogmatycznym. Apostoł podkreśla prawdziwość człowieczeństwa Chrystusa, jako pośrednika między ludźmi a Bogiem (1Tm 2,5). I chociaż w czasach św. Pawła nie było jeszcze ustalonego Credo, to przytacza on starochrześcijański hymn o intronizacji Chrystusa, który można znać za formę wyznania wiary :
A bez wątpienia wielka jest tajemnica pobożności. Ten, który objawił się w ciele, usprawiedliwiony został w Duchu, ukazał się aniołom, ogłoszony został poganom, znalazł wiarę w świecie, wzięty został w chwale. (1 Tm 3,16)
2 List do Tymoteusza
To ostatnie natchnione pismo św. Pawła. Nazywane jest testamentem Apostoła. Paweł napisał i wysłał list z Rzymu, krótko przed śmiercią, ok. 67 r.
Na wstępie Apostoł dziękuje Bogu za wiarę Tymoteusza, którego nazywa swoim umiłowanym dzieckiem i wyraża tęsknotę za nim.
Paweł poleca Tymoteuszowi, aby strzegł „depozytu”, który został mu powierzony:
Zdrowe zasady, któreś posłyszał ode mnie, miej za wzorzec w wierze i miłości w Chrystusie Jezusie! Dobrego depozytu strzeż z pomocą Ducha Świętego, który w nas mieszka. (2 Tm 1, 13-14)
Owym depozytyem była treść Ewangelii. Paweł domaga się od Tymoteusza męstwa w głoszeniu Dobrej Nowiny oraz pracy na wzór dobrego żołnierza (2 Tm 2, 1-13). Nawołuje go do walki z szerzącymi się herezjami. Wielką wagę przywiązuje się do słów:
Wszelkie Pismo od Boga natchnione [jest] i pożyteczne do nauczania, do przekonywania, do poprawiania, do kształcenia w sprawiedliwości. (2 Tm 3, 16)
Cytat ten jest przytaczany jako dowód faktu natchnienia Pisma Świętego.
Apostoł pisze wprost o zbliżającej się śmierci i poleca Tymoteuszowi szybkie przybycie do Rzymu. List kończy się pozdrowieniami.